Choć niewielka (waży 30–60 g) i produkuje tylko dwa hormony – tyroksynę (T4) i trójjodotyroninę (T3) jest jednym z najważniejszych naszych gruczołów. Bez substancji przez nią wytwarzanych żaden proces komórkowy w organizmie nie mógłby przebiec prawidłowo. Słowem od czubka głowy aż po pięty – całe ciało jest we władaniu tarczycy. Trudno więc się dziwić, że wszelkie zaburzenia w pracy tego gruczołu (jego nadczynność i niedoczynność), dość szybko odbijają się na zdrowiu.
Ważne badania
Już lekarz pierwszego kontaktu (na podstawie twoich objawów lub wielkości tarczycy) może podejrzewać, że z gruczołem tarczycowym dzieje się coś nie tak. Aby potwierdzić przypuszczenia, musi jednak skierować cię na badania. Podstawowym jest ocena stężenia TSH, hormonu przysadki mózgowej, który jest sprzężony z hormonami tarczycy. Jego podniesiony poziom może zwiastować niedoczynność, a obniżony – nadczynność tarczycy (norma TSH: 0,4–4,0 mU/l). Na tym jednak nie koniec. Aby potwierdzić wynik, trzeba jeszcze zbadać poziom hormonów tarczycy w surowicy krwi. Jeśli będzie odbiegać od normy, konieczna jest wizyta u endokrynologa. Lekarz specjalista może zlecić ci jeszcze kolejne badania, m.in. USG tarczycy i tzw. scyntygrafię. Pozwalają one obejrzeć ewentualne guzki tarczycy i określić ich charakter (sprawdzić, czy wydzielają hormony). Niekiedy konieczne bywa wykonanie biopsji. Dopiero na podstawie wszystkich wyników endokrynolog przepisuje leki.Niedoczynność tarczycy - objawy
Zaczyna się od ciągłego uczucia zimna, co szczególnie jesienią może być mylące. Dopiero potem pojawiają się:- obrzmienie twarzy, powiek i rąk związane z gromadzeniem się w przestrzeniach międzykomórkowych tkanek substancji podobnych do śluzu;
- zmniejszenie apetytu, za tym jednak nie idzie utrata wagi, a wręcz przeciwnie, chorzy zaczynają tyć;
- osłabienie pamięci, zwolnione tempo myślenia, niekiedy także nastroje depresyjne;
- zmienia się także wygląd chorego – skóra staje się sucha, łuszcząca, a włosy rzadkie, matowe i łamliwe.
Niedoczynność tarczycy - leczenie
Polega na wyrównywaniu poziomu hormonów. Im starsza pacjentka, tym ostrożniejsze leczenie – dawki leków zwiększa się stopniowo, bo w przeciwnym razie gwałtownie wzrasta ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych, np. wystąpienia zawału. Dla każdej chorej ustala się indywidualną dawkę dobową hormonu, którą przyjmuje się na czczo, 20–30 minut przed posiłkiem.Niedoczynność tarczycy - twoje menu
Powinno m.in. ograniczyć tycie, z którym borykają się osoby cierpiące na niedoczynność tarczycy. Oprócz tego warto wzbogacić je w jod.- Wybieraj produkty o obniżonej zawartości tłuszczu i cholesterolu (chude mięsa i nabiał).
- Ogranicz słodycze, wyroby cukiernicze, dania typu fast food, napoje słodzone.
- Jedz ryby morskie (np. halibut, śledź) i owoce morza, bo zawierają duże ilości jodu.
- Pij wodę mineralną wzbogaconą o jod (co najmniej 1,5 litra dziennie).
- Dopilnuj, by 15 proc. spożywanych przez ciebie kalorii stanowiły potrawy bogate w białko (np. chude mięsa).
Nadczynność tarczycy - objawy
Na początku bardzo trudno je wychwycić.Każda z nas bowiem bywa zmęczona, a to zwykle spadek nastroju najwcześniej zwiastuje chorobę. Dopiero z czasem pojawiają się:
- spadek wagi (mimo doskonałego apetytu),
- nadwrażliwość na ciepło, duszność i nadmierna potliwość,
- kołatanie serca (to niebezpieczne szczególnie dla osób starszych!),
- drżenie rąk (co rodzi podejrzenia o zaburzenia neurologiczne),
- biegunki (wypróżnienia mogą pojawiać się kilka razy dziennie).
Nadczynność tarczycy - leczenie
Uzależnione jest od przyczyny nadczynności. Może ona wynikać z obecności guzków, które wytwarzają tyle hormonów, ile chcą. Drugim powodem nadczynności tarczycy są zaburzenia autoimmunologiczne, np. choroba Graves-Basedowa lub rzadziej Hashimoto.Leczenie zaczyna się zwykle od leków przeciwtarczycowych (tyreostatyków), które hamują produkcję hormonów tarczycy. W niektórych przypadkach skuteczne bywa również leczenie radiojodem (podaje się go doustnie), a czasami najlepszym wyjściem jest operacja (np. usuniecie guzków).
Nadczynność tarczycy - twoje menu
Powinno dostarczać organizmowi dużo energii. To bardzo ważne, bo spalasz teraz więcej niż kiedykolwiek.- Zjadaj codziennie 5–6 posiłków.
- Zadbaj, by wszystkie były bogate w witaminy, zwłaszcza A (marchew, papryka, pomidory, brzoskwinie), C (natka pietruszki, cytrusy, czerwona papryka), B1 (produkty zbożowe, jaja, kasza).
- Jedz więcej białka, które dostarczy ci energii. Znajdziesz je w nabiale, chudym mięsie i chudych rybach.
- Ogranicz jedzenie kapusty, brukselki, brokułów, kalarepy, chrzanu i rzodkiewki – zawarte w nich substancje sprzyjają rozrostowi wola.
Gdy jesteś w ciąży
Hormony tarczycy odgrywają w ciąży bardzo ważną rolę. To od ich stężenia we krwi przyszłej mamy zależy m.in. prawidłowy rozwój mózgu i układu kostnego nienarodzonego dziecka. Dlatego, jeśli cierpisz na nadczynność lub niedoczynność tarczycy, nim zajdziesz w ciążę, porozmawiaj z lekarzem endokrynologiem. Specjalista pomoże ci tak dobrać dawki leków, aby były one bezpieczne dla ciebie i twojego dziecka.Ważne! Jeśli masz nadczynność, uważaj na witaminy dla ciężarnych! Zawierają one jod, który w tej sytuacji jest dla ciebie niewskazany.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
