Spis treści:
- Czym jest rwa kulszowa?
- Sposoby leczenia rwy kulszowej
- Leki na rwę kulszową
- Maść na rwę kulszową
- Zastrzyki na rwę kulszową
- Zabiegi na rwę kulszową
- Kiedy iść do lekarza?
Czym jest rwa kulszowa?
Rwa kulszowa jest to zespół dolegliwości związany z uciskiem korzeni nerwów wchodzących w obręb nerwu kulszowego. Najczęstszą przyczyną rwy kulszowej są dyskopatie, polegające na uwypukleniu części "dysku" (krążka międzykręgowego), który uciska lub podrażnia przebiegające obok nerwy. Ucisk powoduje mechaniczne drażnienie nerwu i ból w obszarze, który on zaopatruje.
Inne przyczyny to stan zapalny okolicznych tkanek, przykurcz mięśni przy kręgosłupie, wady anatomiczne oraz zmiany nowotworowe.
Objawy rwy kulszowej to zazwyczaj silny, rwący i pojawiający się nagle ból okolicy lędźwiowej kręgosłupa, który często promieniuje przez pośladek, czasem nawet do stopy. Dolegliwościom bólowym towarzyszyć mogą zmniejszenie siły mięśniowej, drętwienia i mrowienia. Niestety przy współczesnym, siedzącym trybie życia ilość osób cierpiących z powodu rwy kulszowej cały czas wzrasta. Jak sobie pomóc przy takiej dolegliwości?
Sposoby leczenia rwy kulszowej
W zdecydowanej większości przypadków ból ustępuje samoistnie pod wpływem odpoczynku, a leczenie rwy kulszowej ogranicza się do uśmierzania dolegliwości.
Przez pierwsze dni najlepiej pozostać w łóżku. Ulgę przynosi pozycja na boku z ugiętymi kolanami oraz poduszką umieszczoną pomiędzy nimi. Redukcję bólu chorzy odczuwają też często w pozycji na plecach z podłożoną poduszką pod kolana. W miarę możliwości należy się po kilku dniach stopniowo poruszać.
Zazwyczaj w leczeniu rwy kulszowej zaleca się także przyjmowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, np. ibuprofenu lub naproksenu, które często skutecznie łagodzą objawy. Mogą być one przyjmowane w formie doustnej, a także miejscowo stosowanych maści, żelów. W cięższych przypadkach lekarz może rozważyć przepisanie silniejszych opioidowych leków przeciwbólowych.
Bywa, że konieczna jest interwencja medyczna i hospitalizacja w oddziale neurologicznym. Stosuje się wówczas również pozycje, które uwalniają uciśnięte nerwy, leki przeciwbólowe, rozkurczające mięśnie, ewentualnie sterydy.
Ważnym elementem leczenia rwy kulszowej jest również fizjoterapia. Czasami niezbędne jest leczenie operacyjne (zabiegi chirurgiczne przeprowadza się rzadko - u kilku procent chorych).
Leki na rwę kulszową - jakie wybrać?
Jeśli ból przy rwie kulszowej jest umiarkowany, możemy radzić sobie samodzielnie. Do wyboru mamy trzy rodzaje leków:
- przeciwbólowe i przeciwzapalne w formie tabletek (paracetamol, ibuprofen, naproksen, diklofenak, piroksykam, ketoprofen),
- miejscowe (maści, żele, plastry – chłodzące, ogrzewające, przeciwzapalne i przeciwbólowe),
- zastrzyki,
fot. Ula Bugaeva
Pacjentom pomagają też leki rozkurczowe (zmniejszające napięcie mięśniowe). Większość leków na rwę kulszową kupimy w aptece bez recepty. Pamiętajmy jednak, by leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych nie stosować dłużej niż 4 dni bez kontroli lekarza – mogą wchodzić w interakcje z innymi lekami i podrażniać błonę śluzową żołądka.
Maść na rwę kulszową
W miejscowym leczeniu rwy kulszowej stosuje się maści i żele. Preparaty mają najczęściej działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe, rozgrzewające albo chłodzące. W ich skład wchodzą takie składniki jak:
- diklofenak - działa przeciwzapalnie i przeciwbólowo,
- naproksen - działa przeciwzapalnie i przeciwbólowo,
- ibuprofen - działa przeciwzapalnie i przeciwbólowo,
- kwas salicylowy - działa przeciwzapalnie i przeciwbólowo,
- etofenamat- działa przeciwzapalnie i przeciwbólowo,
- kapsaicyna - działa rozgrzewająco i przeciwbólowo,
- mentol - działa chłodząco i przeciwbólowo,
- kamfora - działa rozgrzewająco i przeciwbólowo,
- olejki eteryczne, np. terpentynowy, eukaliptusowy - mogą mieć działanie chłodzące lub rozgrzewające.
Do popularnych tradycyjnych maści rozgrzewających, które mogą złagodzić objawy rwy kulszowej, należą:
- maść niedźwiedzia,
- maść końska,
- maść bursztynowa,
- maść tygrysia.
Warto pamiętać, że maści na rwę kulszową mogą mieć działanie rozgrzewające lub chłodzące – w zależności od preferencji chorego. Na ogół początkowo zaleca się preparaty chłodzące, a po kilku dniach rozgrzewające.
Jaką maść można stosować na rwę kulszową w ciąży?
Chociaż wydawałoby się, że maści rozgrzewające ze względu na miejscowe działanie są najlepszym wyborem dla ciężarnej, to jednak nie można ich stosować bez konsultacji z lekarzem. Niektóre składniki maści rozgrzewających (w tym np. naproksen czy ibuprofen) przenikają przez skórę i mogą oddziaływać na płód. Ponadto stosowanie w ciąży tych preparatów nie zostało dokładnie przebadane.
Zastrzyki na rwę kulszową
Osobną kategorią leków na rwę kulszową są zastrzyki. Stosuje się je w przypadku silnego bólu i wtedy, gdy pacjent nie może zażywać leków doustnych. Zastrzyki szybko dają rezultaty. Przepisuje się je seriami po około 10. Jeśli objawy nie miną, lekarz może przepisać choremu kolejną dawkę.
Zastrzyki, jakie mamy do wyboru, to zastrzyki podawane nadtwardówko, domięśniowo i w punkty spustowe bólu
– mówi Dorota Marcula, fizjoterapeutka z Centrum Medycznego Medyceusz w Łodzi.
Nie jest to jednak metoda idealna – zastrzyki stosowane zbyt często mogą obciążać wątrobę oraz żołądek.
Zabiegi na rwę kulszową
Aby zapobiec nawracaniu rwy kulszowej oraz jej przejściu w stan przewlekły, stosuje się zabiegi fizjoterapeutyczne:
- przezskórną elektrostymulację,
- leczenie ciepłem,
- leczenie zimnem (krioterapię),
- ultradźwięki.
W doborze właściwego postępowania powinien pomóc rehabilitant.
Jeżeli dolegliwości utrzymują się powyżej kilku tygodni lub towarzyszą im inne objawy neurologiczne (np. niedowłady), należy rozważyć zabiegi operacyjne, mające na celu zmniejszenie ucisku na korzenie nerwów. W ciężkich przypadkach może dojść do zaburzenia funkcji zwieraczy i nietrzymania moczu lub stolca.
Kiedy iść do lekarza?
Jeśli mimo zastosowania leków i odpoczynku ból nie mija, trzeba iść do lekarza.
Do lekarza pilnie trzeba zgłosić się, gdy rwie kulszowej towarzyszą:
- osłabianie siły mięśni,
- brak czucia na skórze,
- niedowład,
- pogorszenie kontroli nad pęcherzem moczowym lub zwieraczami odbytu.
W rzadkich wypadkach podrażnienie nerwu kulszowego może mieć miejsce w przypadku rozwijającego się procesu nowotworowego, dlatego do lekarza trzeba zgłosić się pilnie również wtedy, gdy objawy są przewlekłe i towarzyszą im inne niepokojące symptomy:
- gorączka,
- niewyjaśniona utrata masy ciała,
- nasilanie się bólu w trakcie snu.
Wizyty u lekarza nie warto odwlekać w czasie. Lekarz powinien przy okazji poinformować, jak zapobiegać rwie kulszowej. Ta bowiem ma niestety tendencję do nawracania. Odpowiednia zmiana nawyków może uchronić przed ponownym pojawieniem się bólu.
Wykorzystano fragmenty artykułu Marty Słupskiej, którego treść została pierwotnie opublikowana 25.10.2018.
Czytaj także:
5 niezawodnych sposobów na przewiane plecy
Ćwiczenia na plecy: wzmacniające i rozciągające - wykonasz je w domu
Ćwiczenia na kręgosłup - przykłady najlepszych i najgorszych ćwiczeń dla kręgosłupa
Absolwentka fizjoterapii na wydziale wojskowo-lekarskim Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Staż odbyła w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym im. Marii Skłodowskiej-Curie w Zgierzu. Swoje kwalifikacje i wiedzę ciągle podnosi na licznych kursach i warsztatach. Pracuje w Centrach Medycznych Medyceusz w Łodzi.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!