Fot. Fotolia
We współpracy Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego, Państwowego Zakładu Higieny, Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego i Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego powstał pierwszy obszerny Raport „Występowanie, leczenie i prewencja wtórna zawałów serca w Polsce”. Jego opracowaniem i analizą zajęli się najwybitniejsi polscy kardiolodzy i specjaliści z zakresu zdrowia publicznego, a głównym celem była próba oceny leczenia zawałów serca (ZS) i prewencji wtórnej w Polsce.
Choroby układu krążenia - główna przyczyna zgonów w Polsce
Choroba niedokrwienna serca, w tym przede wszystkim ostry zespół wieńcowy (OZW), stanowi najczęstszą przyczynę zgonów wśród chorób sercowo-naczyniowych. W 2011 roku z powodu zawału serca hospitalizowanych było 89 tys. Polaków, a zmarło 16 tysięcy.
Roczne wydatki Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ) na leczenie ostrych zespołów wieńcowych (OZW) wynoszą ponad 1 mld zł. Dzięki znacznym nakładom osiągnięto niewątpliwy sukces w leczeniu tej choroby. Śmiertelność szpitalna jest utrzymywana na niskim poziomie w porównaniu z wcześniejszymi dekadami i wynosi około 7%. Duże nakłady na leczenie interwencyjne w fazie ostrej są niestety tracone w perspektywie długoterminowej z uwagi na wysoką śmiertelność pacjentów w ciągu roku i kolejnych lat od wystąpienia zawału.
Zobacz także: Jak rozpoznać zawał serca?
"Śmiertelność wczesna chorych leczonych interwencyjnie z powodu zawału serca jest niska, co jest ogromnym sukcesem polskiej kardiologii – nie tylko lekarzy, ale i decydentów, twórców i realizatorów systemu inwazyjnego leczenia ostrych zespołów wieńcowych. Problemem pozostaje wysoka, sięgająca prawie 20% śmiertelność roczna w ZS, która po trzech latach zwiększa się do 28% (w tym po leczeniu zachowawczym – 51%!)".
Jednym z powodów takiej sytuacji jest brak możliwości leczenia chorych zgodnie z naukowymi wytycznymi przez okres co najmniej 12 miesięcy, w tym udostępnienie im najnowszej farmakoterapii. To powoduje, że dobry efekt leczenia ostrej fazy choroby jest zaprzepaszczany ze względu na trudności w kontynuowaniu nowoczesnej terapii" – powiedział prof. dr hab. med. Piotr Hoffman, Prezes Elekt Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, Kierownik Kliniki Wad Wrodzonych Serca z Instytutu Kardiologii w Warszawie.
Dlaczego pacjent do roku po zawale serca wymaga hospitalizacji?
Do najczęstszych przyczyn ponownej hospitalizacji w ciągu roku od zawału serca należą:
- stabilna choroba wieńcowa,
- niewydolność serca,
- kolejny zawał serca,
- niestabilna choroba wieńcowa,
- migotanie przedsionków,
- udar mózgu,
- nagłe zatrzymanie krążenia lub zagrażające życiu zaburzenia rytmu.
Pacjenci po wyjściu ze szpitala powinni mieć zapewnioną właściwą opiekę lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, możliwość rehabilitacji, w razie potrzeby zagwarantowany łatwiejszy dostęp do kardiologa oraz szansę na korzystanie z terapii nowoczesnej farmakoterapii, która zmniejszają ryzyko śmierci z przyczyn sercowo-naczyniowych w porównaniu z dotychczasowym standardem leczenia.
W ostatnich latach nastąpiły zmiany w zalecanej przez wytyczne farmakoterapii zarówno w ostrym okresie, jak i prewencji wtórnej ZS. Dotyczy to szczególnie leczenia przeciwzakrzepowego w świeżym ZS. Do niedawna podstawą leczenia przeciwpłytkowego stanowiło połączenie kwasu acetylosalicylowego i klopidogrelu. Obecnie wytyczne preferują w miejsce klopidogrelu prasugrel lub tikagrelor. Leki te charakteryzują się szybszym początkiem i większą siłą działania w porównaniu do klopidogrelu. Ważne jest, aby dostęp do nowoczesnego leczenia przeciwpłytkowego miały grupy pacjentów szczególnie wysokiego ryzyka, w tym pacjenci z upośledzoną funkcją nerek.
Rehabilitacji poszpitalnej poddawana jest wciąż niewielka grupa chorych – tylko 22%. Tymczasem z rehabilitacji powinna korzystać większość pacjentów po zawale serca. To integralna część leczenia tej choroby. Rokowanie odległe po ZS jest ściśle powiązane z wyjściową charakterystyką kliniczną, sposobem leczenia ostrej fazy i stosowaniem się do zasad prewencji wtórnej. Największy wpływ na rokowanie ma wiek chorego, wstrząs w okresie zawału, frakcja wyrzutowa lewej komory, oraz choroby towarzyszące jak cukrzyca i niewydolność nerek.
Zobacz także: Co może spowodować zawał serca?
Prewencja wtórna zawałów serca
W ramach prewencji wtórnej istotne znaczenie ma modyfikacja stylu życia i udowodniona pod względem korzyści farmakoterapia. Badania potwierdzają, że zastosowanie nowych schematów leczenia przeciwpłytkowego prowadzi do zmniejszenia śmiertelności w porównaniu ze standardową terapią klopidogrelem u pacjentów z OZW.
Do głównych interwencji dotyczących zmiany stylu życia należą:
- zaprzestanie palenia tytoniu,
- kontrola ciśnienia tętniczego,
- poradnictwo w kwestiach sposobu odżywiania się i kontroli masy ciała,
- zachęcanie do aktywności fizycznej.
Zaleca się 30 minut umiarkowanie intensywnych ćwiczeń aerobowych, co najmniej 5 razy w tygodniu.
Niestety przestrzeganie zaleceń w zakresie modyfikacji stylu życia po zawale serca jest niezadowalające. Dotyczy to zwłaszcza palenia papierosów i aktywności ruchowej.
Rozwój kardiologii interwencyjnej w okresie ostatnich 15 lat w Polsce i w efekcie powszechny dostęp do angioplastyki wieńcowej u chorych z ostrym ZS spowodował redukcję liczby zgonów o połowę.
"Częstość zgonów z powodu zawałów serca w szpitalu i w domu była wyraźnie zależna od miejsca zamieszkania. Mieszkańcy wsi i małych miasteczek rzadziej niż mieszkańcy największych miast umierali w szpitalu, a częściej w domu. Należy możliwie wszystkim chorym z ZS zapewnić leczenie na oddziale kardiologicznym z zastosowaniem procedur inwazyjnych" – powiedział prof. dr hab. n. med. Lech Poloński z Katedry i Oddziału Klinicznego Kardiologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, jeden z autorów raportu.
Warto poprawić również opiekę w zakresie prewencji wtórnej, szczególnie zwiększyć dostęp do rehabilitacji ambulatoryjnej oraz zintegrowanej z POZ specjalistycznej opieki kardiologicznej w pierwszym półroczu po zawale serca. Takie działania powinny przynieść istotną redukcję kosztów z powodu zbyt częstych ponownych hospitalizacji chorych po ZS w Polsce.
Raport niesie ogromną ilość informacji i zawiera dane do dalszej dyskusji, analiz i wdrożenia rozwiązań, które poprawią funkcjonowanie opieki nad chorym z zawałem serca w Polsce.
Źródło: Materiały prasowe ExpertPR Consultancy
Bibliografia dostępna u Redakcji.
Zobacz także: Na 1 mln ludności w Polsce przypada 71 kardiologów
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!