Szkodliwy wpływ leków na słuch zależy od wielu czynników. Znaczenie ma m.in. to, do jakiej grupy należy lek, jego dawka całkowita, sposób podania, predyspozycje genetyczne chorego, a także dodatkowe czynniki ryzyka.
Dla kogo niebezpieczne?
Zagrożenie działaniem ototoksycznym leków występuje szczególnie:
- u osób z niewydolnością nerek lub u chorych, którzy w przeszłości mieli niewydolne nerki,
- u chorych z wcześniejszym odbiorczym upośledzeniem słuchu,
- podczas przyjmowania więcej niż jednego z leków mogących uszkadzać słuch,
- w stanie septycznym,
- u chorych odwodnionych,
- jeżeli lek ototoksyczny podawany jest przez dłuższy czas lub we krwi chorego utrzymuje się wysokie stężenie leku,
- u chorych powyżej 65. roku życia, noworodków i małych dzieci.
Antybiotyki
Do antybiotyków działających ototoksycznie należą aminoglikozydy (m.in. gentamycyna, amikacyna, tobramycyna, streptomycyna). Są to antybiotyki o wysokiej skuteczności, ale powinny być stosowane tylko w ciężkich zakażeniach, ze względu na niekorzystny wpływ na słuch. Uszkodzenia słuchu po aminoglizkozydach są najczęściej nieodwracalne. Można zmniejszyć ryzyko ich wystąpienia poprzez podawanie antybiotyku w jednej dawce na dobę, monitorowanie stężenia leku we krwi oraz przeprowadzanie badania słuchu przed leczeniem, w jego trakcie i po zakończeniu. Aminoglikozydy nie powinny być stosowane w ciąży, ponieważ mogą powodować u płodu zaburzenia rozwojowe ucha wewnętrznego.
Polecamy: Wszystko o zaburzeniach rozwojowych ucha
Diuretyki pętlowe
Do tej grupy leków należy m.in. furosemid i kwas etakrynowy. Są to leki moczopędne, które uszkadzają słuch odwracalnie. Upośledzenie słuchu związane z szybkością podawania leków we wlewie dożylnym. Odpowiednio dobrana szybkość może zabezpieczyć przed ototoksycznością.
Salicylany, niesteroidowe leki przeciwzapalne
Kwas acetylosalicylowy czy niesteroidowe leki przeciwzapalne również mogą, jako efekt uboczny, dawać uszkodzenie słuchu. Warto zwrócić na te leki uwagę, ponieważ są dostępne bez recepty i bardzo często stosowane przeciwbólowo, przeciwzapalnie, przeciwgorączkowo. Uszkodzenie słuchu jest zazwyczaj związane z przekroczeniem dopuszczalnej dawki leku, z reguły jest odwracalne. Aspiryna podawana w dawkach profilaktycznych, w chorobie niedokrwiennej serca, nie wykazuje negatywnego wpływu na słuch.
Przeczytaj: Co najczęściej powoduje zaburzenia słuchu?
Leki stosowane w chemioterapii
Leki cytostatyczne stosowane są w chemioterapii nowotworów złośliwych. Szczególnie ototoksyczne są pochodne platyny – cisplatyna i karboplatyna. Na uszkodzenie słuchu w tym wypadku narażone są zwłaszcza dzieci. Problemy ze słuchem mogą pogłębiać się jeszcze wiele tygodni po zakończonej chemioterapii, zazwyczaj są nieodwracalne.
Chinina
Chinina i jej pochodne stosowane są w leczeniu i profilaktyce malarii. Jako działanie niepożądane terapii mogą pojawić się szumy uszne i odbiorcze upośledzenie słuchu, które w większości przypadków są odwracalne.
Miejscowe leki też groźne
Leki stosowane miejscowo, szczególnie środki odkażające, leki z dodatkiem antybiotyku mogą być wchłaniane do krwi w ilości, która spowoduje uszkodzenie słuchu. Niekorzystne jest więc zbyt długie stosowanie takich leków lub używanie ich niezgodnie ze wskazaniami. Leki miejscowe mogą działać ototoksycznie także u chorych z uszkodzoną błoną bębenkową (np. w wyniku zapalenia ucha środkowego lub urazu).
Warto pamiętać, że część leków może wpływać negatywnie na słuch. Jest to szczególnie ważne przy lekach dostępnych bez recepty, które powinny być stosowane tylko zgodnie ze wskazaniami.
Bibliografia:
Janczewski G: Otorynolaryngologia praktyczna. Via Medica 2005
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
