Spis treści:
Czym jest prolaktyna?
Jest hormonem produkowanym przez przysadkę mózgową, a jego nadmiar (czyli hiperprolaktynemia) powoduje występowanie objawów takich mlekotok, osłabienie libido, nadmierne owłosienie, niepłodność. Hiperprolaktynemię stwierdza się u 10-40% kobiet, u których doszło do zatrzymania miesiączkowania.
Prolaktyna jest hormonem wydzielanym przez komórki laktotropowe przedniego płata przysadki mózgowej. Stymuluje wydzielanie mleka przez gruczoły mlekowe w okresie laktacji, wpływa na czynność jajników oraz na układ immunologiczny, w nadmiernych stężeniach hamuje wydzielanie gonadotropin
– wyjaśnia lek. med. Joanna Ciołek, endokrynolog z Centrum Medycznego Damiana.
Jak badać poziom prolaktyny?
Podejrzewając hiperprolaktynemię, lekarz zleca oznaczenie stężenia prolaktyny we krwi. Badanie to można wykonać w każdej fazie cyklu miesiączkowego. Na pobranie krwi należy zgłosić się na czczo w godzinach porannych. Wcześniej nie powinno się ćwiczyć, uprawiać seksu ani stymulować sutków, należy też unikać stresu.
Na wynik badania czeka się jeden dzień. Jego cena to zwykle 20-25 zł.
Przypomnijmy, że prawidłowe natężenie prolaktyny zależy od fazy cyklu i wynosi:
- faza folikularna – poniżej 23 µg/l,
- faza luteinowa – poniżej 40 µg/l,
- trzeci trymestr ciąży – do 400 µg/l.
Jeśli okaże się, że stężenie prolaktyny we krwi jest zbyt wysokie (przekracza 20-25 ng/ml), konieczna jest dalsza diagnostyka: przede wszystkim należy sprawdzić, czy kobieta:
- nie jest w ciąży,
- nie ma niedoczynności tarczycy,
- nie przyjmuje leków mogących podwyższać stężenie prolaktyny we krwi.
Kolejnym etapem jest wykonanie tzw. testu czynnościowego z metoklopramidem. Jeśli po przyjęciu tabletki stężenie prolaktyny we krwi wzrośnie ponad 6-krotnie, rozpoznaje się hiperprolaktynemię czynnościową. Jeśli wzrost jest mniejszy, konieczne jest wykonanie badania rezonansu magnetycznego przysadki mózgowej, w której to może być obecny guz przysadki.
Czego unikać przed badaniem prolaktyny?
Podwyższona prolaktyna
Organizm okresowo nadmiernie wydziela prolaktynę w odpowiedzi na bodźce takie jak stres, sen, stymulacja brodawek sutkowych, stosunek płciowy. Sytuacje te u zdrowego człowieka powodują niewielki wzrost stężenia hormonu – hiperprolaktynemia taka nazywana jest „czynnościową”.
Do nadmiernego wydzielania prolaktyny przez przysadkę mózgową może dochodzić także w następujących sytuacjach:
- w przysadce mózgowej obecny jest guz (tzw. gruczolak przysadki, prolactinoma) wydzielający hormon,
- wątroba bądź nerki nie pracują prawidłowo - nie są w stanie metabolizować prolaktyny, przez co dochodzi do jej kumulacji,
- w niedoczynności tarczycy,
- podczas przyjmowania niektórych leków (m.in. przeciwdepresyjnych, przeciwnadciśnieniowych), po odstawieniu hormonalnych środków antykoncepcyjnych.
Zaburzenia miesiączkowania
Objawy zależą od stężenia prolaktyny we krwi. Jako pierwsze pojawiają się zwykle zaburzenia miesiączkowania – krwawienia miesiączkowe stają się nieregularne, odstępy pomiędzy nimi są coraz dłuższe. Miesiączki mogą być skąpe bądź wręcz przeciwnie – bardzo obfite. Zaburzeniom tym towarzyszy zwykle niepłodność i osłabienie libido.
Mlekotok i nadmierne owłosienie
Następnie pojawić się może mlekotok (obecność mleka w piersiach u kobiety, która nie karmi). Z hiperprolaktynemią związane może być także nadmierne owłosienie.
Jedną z możliwych przyczyn hiperprolaktynemii jest, jak już wspomniano, guz przysadki mózgowej – jeśli jest on duży, pojawić się mogą zaburzenia widzenia (ograniczenie pola widzenia) oraz bóle głowy.
Zobacz też:
Hiperprolaktynemia a ciąża
Kiedy warto zbadać prolaktynę?
Absolwentka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Specjalista w zakresie endokrynologii oraz chorób wewnętrznych. Doświadczenie zawodowe zdobyła pracując między innymi na stanowisku starszego asystenta w Klinice Chorób Wewnętrznych, Endokrynologii i Diabetologii CSK MSW w Warszawie. Zajmuje się diagnostyką i leczeniem schorzeń endokrynologicznych, ze szczególnym uwzględnieniem chorób tarczycy, przysadki mózgowej, nadnerczy, przytarczyc oraz innych gruczołów endokrynnych, osteoporozy, a także problemami związanymi z otyłością, zaburzeniami miesiączkowania, wypadaniem włosów, niedoborem testosteronu. Wykonuje badania ultrasonograficzne tarczycy.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
