Wszystko co nowe zwykle budzi wiele wątpliwości. Rozpoczynając karierę warto zapoznać się z podstawowymi warunkami zatrudniania pracownika. To zagwarantuje nam pewność, że korzystamy z pełni swoich praw i dzięki nim, nic nas nie zaskoczy.
Fot. Depositpotos
Rozpoczynając pierwszą pracę warto szczegółowo prześledzić prawo pracy. Dzięki temu unikniemy nieporozumień lub nieuczciwych praktyk pracodawcy. Kodeks pracy powstał by usprawniać stosunki pomiędzy pracodawcą i pracownikiem. Znajdziemy w nim ustalenia dotyczące m.in.: regulaminów zakładowych, zasad wynagradzania, przepisów BHP lub rozwiązywania sporów przed sądami pracy.
Podstawą zatrudnienia jest oczywiście umowa. Istnieje ich kilka form, wyróżniamy:
- Umowę o prace - określa stosunek pracy, wskazuje prawa i obowiązki zarówno pracodawcy jak i pracownika. Może być podpisana na czas nieokreślony, określony lub próbny. To najkorzystniejsza z punktu widzenia pracownika umowa, obejmuje ona również składki emerytalno- rentowe oraz obowiązkowo przysługujący okres urlopowy. Po roku pracy przysługujący urlop to 18 dni roboczych, po 6 latach 20 dni, a po 10 latach 26 dni.
Do stażu pracy zalicza się okres nauki. Po ukończeniu szkoły zawodowej, dolicza się do urlopu 3 lata pracy, po technikum - 5 lat; po liceum - 4 lata, po szkole policealnej - 6 lat, a po ukończeniu wyższej uczelni - 8 lat.
- Umowę o dzieło - Wraz z umową zlecenie, nazywana jest popularnie "umową śmieciową" i jest najczęstszym stosowanym form zatrudnienia, szczególnie wśród młodych pracowników. Zleceniobiorca zobowiązuje do wykonania zawartego w umowie zlecenia. Obejmuje ona konkretny termin oraz stawkę. To najkorzystniejszy wariant dla pracodawcy, ponieważ nie jest on zobowiązany do płacenia za pracownika składek. Najmniej korzystna dla pracownika, ponieważ nie dolicza się ani do czasu pracy, ani do składek zdrowotnych.
- Umowę zlecenie - funkcjonuje ona bardzo podobnie jak umowa o dzieło. Wskazuje czas wykonania zadania oraz przewidzianą płacę. To bardzo popularna forma umowy (szczególnie wśród studentów). Pracodawca czerpie z niej nie lada korzyści - nie płaci za pracownika składek ZUS-u, dlatego taka forma zatrudnienia jest dla niego najbardziej opłacalna. W przypadku działalności twórczej lub autorskiej (branża dziennikarska) - koszt uzyskania przychodu wynosi wowczas 50%, dzięki czemu pracownik opłaca tylko połowę podatku.
- Umowę agencyjną - pracownik zobowiązuje się za konkretną stawkę pośredniczyć w zawieraniu umów pomiędzy pracodawcą a klientem (agent ubezpieczeniowy). Nie zawsze taka forma zatrudnienia jest dla zleceniobiorcy korzystna, zwykle proponowane stawki są mniejsze, niż te oferowane bez pośrednika, chyba, że pracodawca koszty agenta pokrywa samodzielnie, ale to nieliczne przypadki.
Rozwiązanie powyższych umów może nastąpić w wyniku:
W przypadku rozwiązania umowy o pracę, niezbędne jest przedstawienie tego faktu w formie pisemnej, w dwóch kopiach dla każdej ze stron.
- Wypowiedzenia - umowa może zostać rozwiązana z odpowiednim wyprzedzeniem, którego okres jest uzależniony od długości trwania umowy. Chroni zarówno pracodawce jak i pracownika przed nagłym zwolnieniem.
- Porozumienia stron - okres wypowiedzenia może zostać rozwiązany dobrowolnie, jeśli obie strony uznają to za korzystne. Dzięki niej, we własnym zakresie mogą określić termin rozwiązania umowy (np. natychmiastowo). Do tego trybu potrzebna jest obopólna pisemna deklaracja woli.
W czasie rozwiązania umowy, pracodawca ma obowiązek wystawienia świadectwa pracy.
Świadectwo pracy jest wydawane wraz z wygaśnięciem lub rozwiązaniem stosunku pracy. Powinny być w nim zawarte informacje dot.:
- Stanowisko pracy.
- Okresu trwania umowy.
- Przyczyny i okoliczności rozwiązania umowy.
- Wymiar czasu pracy pracownika.
- Obowiązki powierzone na ręce pracownika
- Okresu wykorzystanego urlopu wypoczynkowego/ wychowawczego/ macierzyńskiego/ bezpłatnego.
- Okresu nieskładkowego tyczącego się ubezpieczenia społecznego w trakcie trwania pracy, które będą niezbędne do wyliczenia renty lub emerytury.