Sąd może warunkowo zawiesić wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności jeśli orzeczona kara nie przekracza 2 lat pozbawienia wolności. Taka granica zagrożenia karnego decyduje o dopuszczalności warunkowego zawieszenia wykonania kary niezależnie od tego, czy sprawca dopuścił się przestępstwa umyślnego, czy nieumyślnego oraz od tego, czy obok kary pozbawienia wolności orzeczono inne kary lub środki karne.Dopuszczalne jest także zawieszenie wykonania kary ograniczenia wolności - bez względu na jej rozmiar. Również karę grzywny orzeczoną jako kara samoistna wolno warunkowo zawiesić, bez względu na to, w jakiej wysokości została wymierzona.
Podstawową przesłanką orzeczenia kary z warunkowym zawieszeniem jest przekonanie sądu, że cele kary zostaną osiągnięte, a w szczególności sprawca nie powróci do przestępstwa. Stąd też sąd zobligowany jest do wzięcia pod uwagę przede wszystkim postawę sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste, dotychczasowy sposób życia oraz zachowanie się po popełnieniu przestępstwa.
Poprzednia karalność oskarżonego nie przekreśla szansy na warunkowe zawieszenie kary. Jedynie w przypadku recydywisty wielokrotnego dobrodziejstwo warunkowego zawieszenia wykonania kary nie stosuje się chyba, że zachodzi szczególna okoliczność.
Zawieszenie wykonania kary następuje na okres próby:
- od 2 do 5 lat - w wypadku warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności,
- od roku do 3 lat - w wypadku warunkowego zawieszenia wykonania grzywny lub kary ograniczenia wolności,
- od 3 do 5 lat - w przypadku sprawcy młodocianego.
Zawieszając warunkowo karę sąd może nałożyć na niego dodatkowe obowiązki takie jak:
informowania sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby, przeproszenia pokrzywdzonego, wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby, wykonywania pracy zarobkowej, do nauki lub przygotowania się do zawodu, powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających, poddania się leczeniu, w szczególności odwykowemu lub rehabilitacyjnemu, albo oddziaływaniom terapeutycznym lub uczestnictwu w programach korekcyjno-edukacyjnych, powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, powstrzymywania się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób, opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym, innego stosownego postępowania w okresie próby, jeżeli może to zapobiec popełnieniu ponownie przestępstwa.
Sąd może również w okresie próby oddać skazanego pod dozór kuratora lub zobowiązać do naprawienia szkody.
Obligatoryjne zarządzenie wykonania kary następuje wówczas, gdy sprawca w okresie próby popełnił podobne przestępstwo umyślne, za które orzeczono prawomocnie karę pozbawienia wolności. Oznacza to, że sąd obowiązkowo będzie musiał odwiesić wykonanie kary, gdy skazany spełni dwie przesłanki: - popełni podobne przestępstwo umyślne,
- za drugi czyn zostanie skazany na karę pozbawienia wolności, choćby nawet w zawieszeniu.
Sąd może również fakultatywnie odwiesić wykonanie zawieszonej kary, jeśli:
- sprawca w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności gdy w tym czasie popełnił inne niż przestępstwo.
- sprawca uchyla się od uiszczenia grzywny,
- sprawca uchyla się od dozoru,
- sprawca uchyla się od wykonania nałożonego obowiązku lub orzeczonego środka karnego.
Zarządzenie wykonania kary może nastąpić najpóźniej w ciągu 6 miesięcy od zakończenia okresu próby. Musi być ono oparte na przesłankach zarządzenia wykonania kary, zaistniałych w okresie próby, względnie w okresie pomiędzy wydaniem a uprawomocnieniem się wyroku skazującego. Postanowienie o zarządzeniu wykonania kary musi nie tylko zapaść, ale także uprawomocnić się przed upływem okresu 6-miesięcznego.
