Z biegiem lat w naszym organizmie dochodzi do różnych przemian. Pewne narządy przechodzą w „stan spoczynku” lub zwyczajnie niedomagają. To normalny i naturalny proces – starzenie się organizmu. Takim „przedsionkiem” między późną dorosłością, a wczesną starością jest „pauza”… Meno-pauza u kobiet i andro-pauza u mężczyzn.
Fot. Depositphotos
Menopauza to pojawienie się ostatniej miesiączki w życiu kobiety, zapoczątkowujące okres
klimakterium, czyli czas w którym następuje wygasanie funkcji jajników – wydzielania żeńskich
hormonów i komórek rozrodczych. Niedoborom hormonalnym towarzyszą specyficzne objawy,
jak np. uderzenia gorąca, wahania nastroju, spadek libido, suchość pochwy, czy wreszcie zmiany
osteoporotyczne w kościach. Menopauza dotyczy raczej wszystkich kobiet. Nie jest to choroba, tylko fizjologiczne przejście kobiety w następny etap życia.
Andropauza z kolei to okres życia mężczyzny charakteryzujący się spadkiem poziomu hormonów
androgenowych, jak np. testosteron i DHEA, występujący średnio około 50. Roku życia. Nie
dotyczy wszystkich mężczyzn, tylko zaledwie 8% w wieku 40-60 lat i 20% w wieku 60-80 lat. Nazwa andropauza okazuje się być jednak nieprawidłowa. Dlaczego? Otóż z wiekiem obniża się poziom wspomnianych hormonów, ale ich wydzielanie nie jest całkowicie zatrzymane. Niektórzy proponują wobec tego zjawiska inną, poprawną nazwę – andropenia. Andropauza również nie jest chorobą, a bywa tak traktowana. U mężczyzny w pewnym wieku, objawy sugerujące jakieś schorzenie mogą wynikać ze spadku poziomu androgenów, co doświadczony lekarz powinien wziąć pod uwagę.
Jakie zmiany hormonalne występują w andropauzie?
Podczas andropauzy dochodzi do zmniejszenia wydzielania następujących hormonów:
- testosteronu – warunkującego rozwój męskich cech płciowych,
- DHEA – o działaniu podobnym do testosteronu, prawdopodobnie wpływa na rozbudowę mięśni,
- hormonu wzrostu – pobudza wzrost ciała,
- melatoniny – steruje rytmem okołodobowym, snem i czuwaniem.
Obserwuje się wzrost stężenia takich hormonów jak gonadotropiny – oddziałujące na pracę gonad, czyli jąder, globuliny wiążącej hormony płciowe – transportującej hormony płciowe we krwi i estrogenów.
Czym objawia się andropauza?
Andropauza przypomina do pewnego stopnia kobiecą menopauzę. Objawy, z którymi przychodzi
zmierzyć się mężczyźnie są następujące: uderzenia gorąca, wahania ciśnienia tętniczego krwi,
kołatania serca, impotencja, utrata libido, obniżenie płodności, uczucie zmęczenia, zaburzenia snu, depresja, zmniejszenie masy i siły mięśniowej, zwiększenie tkanki tłuszczowej (z której wydzielane są estrogeny, częsta otyłość brzuszna), problemy z kośćcem, czy nawet nagromadzenie się tłuszczu w okolicach piersi i pośladków. W andropauzie obserwuje się przyspieszenie zmian miażdżycowych w naczyniach krwionośnych, pojawienia się osteoporozy, ryzyko rozwoju cukrzycy typu II, chorób serca, zaburzeń w gospodarce lipidowej – dyslipidemie.
Andropauza u mężczyzn, podobnie jak okres menopauzy u kobiet, znacznie obniża jakość życia.
Co to jest zespół PEDAM?
Nowym określeniem na męskie przekwitanie, czyli andropauzę jest: zespół PEDAM. To akronim od nazwy anglojęzycznej zespołu, która brzmi następująco: Partial Androgen Deficiency In Ageing Men – PEDAM. W tłumaczeniu na język polski, oznacza to: zespół częściowego niedoboru androgenów u starzejącego się mężczyzny.
Jak diagnozuje się andropauzę?
W celu sprawdzenia, czy organizm mężczyzny zaczął „przekwitać”, wykonać można badania
hormonalne. Zaleca się dokonać pomiaru poziomu gonadotropin (hormon folikulotropowy i
luteinizujący), testosteronu (w godzinach porannych!), stosunek testosteronu całkowitego do
hormonu luteinizującego, DHEA, globuliny wiążącej hormony płciowe, prolaktyny, hormonu wzrostu i antygenu PSA. Lekarz androlog w celu zbadania mężczyzny może posługiwać się specjalnymi skalami np. Kwestionariusz Morleya, Skala Heinemanna, Test Samooceny. Zbiera też szczegółowy wywiad i bada ciało mężczyzny. Skierowanie do lekarza androloga wydaje lekarz rodzinny.
Warto wiedzieć, że objawy andropauzy są zbieżne z objawami niedoczynności tarczycy. Senność, dyslipidemie, spadek nastroju, zmęczenie, spowolnienie, nadwaga i otyłość – mogą sugerować niedoczynność tarczycy, a faktycznie być zespołem PEDAM i odwrotnie.
Co proponuje się w terapii?
W leczeniu zaburzeń związanych z andropauzą proponowane są terapie hormonalne. Polegają one na suplementacji hormonów, których poziom jest obniżony. Podczas leczenia należy regularnie kontrolować poziom hormonów we krwi, wykonując badania. W przypadku zaburzeń potencji, warto skorzystać z porady seksuologicznej.
Co sprzyja pojawieniu się andropauzy?
Na pojawienie sie andropauzy u mężczyzn w głównej mierze mają uwarunkowania genetyczne i
styl życia. Tego pierwszego nie zmienimy, jednak jeśli chodzi o styl życia, można go odpowiednio
modyfikować. Warto wiedzieć, że głównymi czynnikami sprzyjającymi męskiemu przekwitaniu, są:
- sposób żywienia (dieta ciężkostrawna, bogatotłuszczowa),
- skrajnie niska lub wysoka masa ciała,
- rozmieszczenie tkanki tłuszczowej w organizmie (brzuch),
- nadużywanie alkoholu,
- palenie papierosów,
- aktywność fizyczna (brak aktywności, niska aktywność fizyczna i skrajnie nadmierna),
- stres (brak umiejętności walki ze stresem i rozładowywania negatywnych emocji),
- stany depresyjne,
- wykształcenie i status majątkowy (niższe wykształcenie, bieda).
Źródła:
1. Skrzypulec V. (red.): Wstęp do seksuologii. Wydawnictwo Kwieciński. Katowice 2005
2. Lew-Starowicz Z., Zdrojewicz Z., Dulko S.: Leksykon seksuologiczny. Wydawnictwo Continuo.
Wrocław 2002
3. Lew-Starowicz Z.: Miłość i seks. Słownik encyklopedyczny. Wydawnictwo Europa. Wrocław
1999
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!