Elżbieta R.
Małe dziecko stopniowo zaczyna uświadamiać sobie, że ma własną odrębną tożsamość. Świadomość ta rozwija się przez cały okres dzieciństwa. Trwa odwieczny spór o to, czy rozwój osobowości dziecka uwarunkowany jest genetycznie, czy też zależy od wychowania (tj. uwarunkowań rodzinnych i społecznych).
Prawda zapewne leży pośrodku - osobowość kształtowana jest przez oba te czynniki. Przykładowo, z dwojga dzieci wychowywanych w trudnych i niekorzystnych warunkach, jedno może być depresyjne, lękliwe, apatyczne i bierne, a drugie może wyrosnąć na człowieka bardzo ambitnego i aktywnego, dążącego za wszelką cenę do realizacji wyznaczonych przez siebie celów, aby oderwać się od smutnej przeszłości.
Najnowsze badania psychologiczne wykazują, że pewne cechy osobowości mają w znacznej mierze podłoże genetyczne. Należą do nich m.in.: agresywność, impulsywność, skłonność do dominacji, ale także wstydliwość. Istnieją też wrodzone czynniki, które w pewnej mierze są odpowiedzialne za różnice temperamentu w przypadku poszczególnych dzieci, wychowywanych w tej samej rodzinie.
Wpływ czynników genetycznych na osobowość widać najlepiej na przykładzie jednojajowych bliźniaków, które wychowywały się osobno. W większości przypadków wykazywały one zaskakujące zbieżne upodobania we wszystkich dziedzinach - od polityki po modę i malarstwo.
Każdy z nas ma skłonność do stereotypowego dzielenia ludzi na otwartych i wstydliwych, tchórzliwych i odważnych, miłych i złośliwych itp. A przecież znamy dzieci, które są leniwe w domu, za to doskonale radzą sobie w szkole, a także dorosłych, którzy w pracy potulnie wykonują wszelkie polecenia przełożonych, za to w domu są tyranami. Zachowanie jest zależne w dużym stopniu od sytuacji, dlatego niektórzy psychologowie uważają, że cechy osobowości nie są bezwzględnie stabilne i niezmienne. Nasza tendencja do oczekiwania, by cechy osobowości pozostawały niezmienne jest uzasadniona tym, że w takiej sytuacji łatwiej nam "zaszufladkować" sobie ludzi i w związku z tym łatwiej podejmować decyzje w międzyludzkich kontaktach.
Stereotyp jest formą uogólniania. Nie sposób tego uniknąć, ponieważ mamy tendencję do porządkowania otaczającego nas świata. Niebezpieczeństwo pojawia się wówczas, gdy obstajemy przy stereotypach, o których wiemy, że są fałszywe.
Czy rodzice mogą świadomie kształtować osobowość dziecka? Niektórzy psycholodzy o orientacji behawiorystycznej uważali, że osobowość dziecka można precyzyjnie wymodelować drogą odpowiednich ćwiczeń. Jednak współczesne badania wykazują, że temperament dziecka jest w dużej mierze cechą wrodzoną. Nie oznacza to, że rodzice nie muszą wychowywać swoich dzieci i pomagać im w osiągnięciu poczucia własnej wartości. Jednak kształtowanie ich w taki sposób, aby dokładnie pasowały do założonego z góry wzorca, jest nierealne i nie może się udać!
Wychowanie i rozwijanie osobowości dziecka powinno głównie pobudzać potencjalne możliwości i cechy oraz talenty dziecka. Wychowanie nie może być tresurą w celu stworzenia "człowieka idealnego" w pojęciu rodziców. Należy szanować odrębną i niepowtarzalną tożsamość dziecka. Wystarczy np. nałożyć pewne ograniczenia na dziecko zbyt agresywne lub taktownie zachęcać wstydliwe do aktywności, aby w pełni mogły rozwinąć się ich potencjalne możliwości.
mwmedia
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
