Kiedy dziecko obraca się głową w dół pod koniec ciąży, to niechybny znak, że przygotowuje się do narodzin. Większość dzieci ustawia główką do dołu – tak najłatwiej przyjść im na świat. Inne niż główkowe ułożenie dziecka nie zawsze oznacza coś złego. Poród jest wtedy bardziej skomplikowany, ale lekarze potrafią sobie z tym poradzić.
Spis treści:
- Do którego tygodnia dziecko powinno się obrócić?
- Skąd wiadomo, że dziecko jest główką w dół?
- Czy można wpłynąć na ułożenie dziecka w brzuchu?
Do którego tygodnia dziecko powinno się obrócić?
Większość dzieci obraca się główką do dołu między 32. a 36. tygodniem życia płodowego, czyli w 8 lub 9 miesiącu ciąży. Niektóre położne mówią o tym, że najczęściej obrót ten wydarza się do 35. tygodnia ciąży. Jeśli dziecku się z tym nie śpieszy, nie martw się na zapas. Niektóre dzieci obracają się dopiero kilka, kilkanaście dni przed porodem.
Dziecko może obrócić się dość późno, bo po 36 tygodniu ciąży. Nie zdarza się to jednak często – u kobiet w pierwszej ciąży tylko w 8% przypadków, częściej u kobiet, które wcześniej już rodziły.
Poniżej rysunek pokazujący cztery typy ułożenia dziecka w brzuchu przed porodem:
rys. Ułożenie dziecka do porodu/ Adobe Stock, Анастасия Красавина
Nie każde ułożenie główkowe dziecka jest idealne. Najbardziej prawidłowe to tzw. ułożenie podłużne główkowe potylicowe (zwane też tylnym), w którym dziecko jest ustawione twarzą do kręgosłupa mamy, a brodą dotyka własnego mostka. Tylna część głowy dziecka będzie jako pierwsza torować maluchowi drogę na świat. Mniej korzystne jest ułożenie podłużne główkowe twarzyczkowe, częściej zdarzające się, gdy dziecko ułożone jest plecami do kręgosłupa kobiety. Wtedy jego wyprostowana lub wygięta w tył główka będzie „pchała się” na świat czubkiem głowy, czołem lub twarzą. Przy twarzyczkowym ustawieniu nie zawsze możliwy jest poród naturalny.
Położenie główkowe
To optymalne ułożenie, przyjmowane przez 95% dzieci przed przyjściem na świat. Zwykle dziecko jest ułożone plecami po lewej stronie brzucha – jest to ustawienie lewe. Gdy główka dziecka kieruje się do ujścia macicy (wstawia się do miednicy), a potem obraca się, plecki dziecka kierują się do przodu brzucha. Jeśli podczas porodu plecy dziecka są skierowane w stronę kręgosłupa, może to wywoływać bóle pleców i przedłużanie się porodu.
Ułożenie pośladkowe
W takim położeniu dziecko ma główkę w górze, a nóżki może mieć zwinięte ze stópkami w okolicy pośladków (położenie miednicowe zupełne) lub może być zgięte w pół z nóżkami wyciągniętymi wzdłuż tułowia i stópkami na wysokości twarzy (położenie miednicowe niezupełne).
Inne ułożenia to stópkowe (zupełne i niezupełne) i kolankowe. W tych sytuacjach często przeprowadza się cesarskie cięcie. Poród naturalny wymaga ostrożności. Pod koniec ciąży lekarz wykonuje badanie, by zmierzyć średnicę miednicy mamy i wielkość dziecka. Gdy różnica jest za duża, wykonuje się cięcie. Jeśli nie, poród następuje siłami natury. Zapobiegawczo wykonuje się nacięcie krocza. Jeżeli są komplikacje, np. szyjka rozwiera się za wolno, w każdej chwili lekarz może zdecydować o cesarce.
Zdarza się, że około 3–4% dzieci aż do końca ciąży pozostaje stópkami lub pośladkami do dołu. Wtedy poród siłami natury stanowi ryzyko, ale jeśli nie ma innych przeciwwskazań (np. dziecko nie jest zbyt duże, a miednica mamy za wąska), niektórzy lekarze je podejmują. Większość od razu wykonuje cesarskie cięcie, zwłaszcza u mamy rodzącej pierwszy raz. Przed porodem można próbować obrócić dziecko ręcznie przez powłoki brzuszne kobiety.
fot. Dziecko można obrócić ręcznie w brzuchu mamy/ Adobe Stock, deepview
Ułożenie poprzeczne
Jeśli dziecko ułożone jest w poprzek macicy mamy i nie uda się go obrócić (np. przez obrót zewnętrzny), poród naturalny nie jest możliwy. Niewielka liczba dzieci znajduje się w tej pozycji w czasie porodu. Najczęściej występuje w przypadku ciąży mnogiej, kolejnej ciąży, nieprawidłowości w budowie macicy, cysty lub mięśniaka blokującego szyjkę macicy.
Pozycję w poprzek w łonie mamy przyjmuje mniej niż 1% dzieci. Przy takim ułożeniu jedynym bezpiecznym postępowaniem jest cięcie cesarskie. Wyjątkowo próbuje się zmienić pozycję dziecka, stosując technikę przechylania go (po 32. tygodniu ciąży) lub obrót zewnętrzny (w 37. lub 38. tygodniu)
Skąd wiadomo że dziecko jest główką w dół?
Lekarz ułożenie dziecka w brzuchu widzi podczas badania USG. Położna potrafi to ocenić, dotykając brzucha ciężarnej i w ten sposób orientując się, gdzie jest główka, a gdzie miednica dziecka.
Przyszła mama także może samodzielnie ocenić ułożenie dziecka, obserwując ruchy płodu:
- położenie podłużne główkowe przednie (dziecko zwrócone plecami do powłok brzusznych mamy) – pępek i brzuch kobiety mocno wystają,
- położenie podłużne główkowe tylne (dziecko zwrócone plecami do kręgosłupa mamy)– brzuch jest bardziej płaski.
Jak rozpoznać ułożenie dziecka po ruchach?
Inny sposób to naciśnięcie na wybrzuszenie brzucha w jego górnej części. Jeżeli kobieta poczuje ruch całego dziecka, to istnieje duże prawdopodobieństwo, że nacisnęła na pośladki dziecka, a więc płód jest ułożony głową do dołu. Jeśli ustąpi tylko wybrzuszenie, istnieje duże prawdopodobieństwo, że ustąpiła główka dziecka, a więc płód jest ułożony pośladkami w dół.
Jeszcze inny sposób to obserwacja czkawki dziecka. Kiedy dziecko obraca się główką w dół, czkawka odczuwana jest wyraźnie w dole brzucha. Odczuwana w górnej części brzucha wskazywać może na pośladkowe ułożenie dziecka.
Kopnięcia płodu wyraźnie odczuwane powyżej pępka lub w okolicy żeber to sygnał, że dziecko ustawione jest głową w dół. Z kolei ostry ból brzucha i żeber w końcówce ciąży może sugerować ułożenie pośladkowe dziecka.
Czy można wpłynąć na ułożenie dziecka w brzuchu?
Niektórzy lekarze lub położne zalecają:
- wykonuj w ostatnich 8 tygodniach ciąży specjalne ćwiczenia przed porodem – choć nie ma dostatecznych dowodów, że taki trening pomaga, można próbować;
- dwa razy dziennie układaj się tak, by miednica znajdowała się wyżej niż żołądek;
- gdy leżysz na plecach, podłóż pod pośladki kilka poduszek albo klękając na podłodze i podpierając się na zgiętych ramionach, jak najwyżej unieś pośladki (10 min);
- wypróbuj wizualizację: będąc na czczo, skup się na rozluźnieniu mięśni brzucha i wyobraź sobie, że dziecko się obraca (dwa razy dziennie przez 10 minut);
- możesz zapytać lekarza o obrót zewnętrzny pod kontrolą aparatu USG. Nie jest to jednak obojętny zabieg i może go robić tylko doświadczony położnik.
Artykuł na podstawie tekstu Aleksandry Sobieraj, pierwotnie opublikowany 21.03.2007.
Konsultacja: dr n. med. Bożena Kowalska, ginekolog położnik
Czytaj także:
Jak przyspieszyć poród – bezpieczne sposoby
Wady i zalety porodu w wodzie. Jak się do niego przygotować
10 najczęstszych sygnałów, że zaczyna się poród
