Wzrok dziecka kształtuje się przez kilka pierwszych miesięcy. Warto wiedzieć, jakie zabawki mogą mu w tym pomóc, a jakie zaszkodzić, co widzi niemowlę w poszczególnych etapach rozwoju i jakie sygnały świadczą o tym, że ze wzrokiem naszej pociechy dzieje się coś złego.
Co widzi dziecko po przyjściu na świat?
Noworodek w pierwszych czterech tygodniach życia widzi bardzo słabo – ok. 5% tego, co widzi osoba dorosła. Przy czym warto zaznaczyć, że maluch dobrze widzi przedmioty znajdujące się w odległości 20-30 cm od swojej twarzy (np. twarz pochylającej się nad nim mamy czy taty). Wszystko, co znajduje się w dalszej odległości jest rozmyte – przypomina patrzenie przez półprzezroczystą szybę. Jednak jego wzrok rozwija się w bardzo szybkim tempie. Z miesiąca na miesiąc poprawia się także jego ostrość widzenia – u tygodniowego dziecka jest on ona ok. 30 razy gorsza niż u osoby dorosłej.
– Oczy i mózg już od poczęcia rozwijają się razem tworząc niejako jeden organ widzenia – to mózg tworzy obrazy, ale oczy są narzędziem ludzkiego widzenia – tłumaczy dr Andrzej Styszyński, okulista i ekspert Krajowej Rzemieślniczej Izby Optycznej. – Pod koniec drugiego miesiąca ciąży dziecko ma już właściwie wykształcone wszystkie elementy gałki ocznej – dodaje dr Styszyński.
Etapy kształtowania widzenia u niemowlaka
W pierwszym miesiącu życia możemy mówić o widzeniu peryferyjnym – noworodek widzi lepiej to, co znajduje się na obrzeżach pola widzenia niż w centrum. Ok. 2-3 miesiąca zaczyna nawiązywać kontakt wzrokowy z rodzicami i reagować na niego np. uśmiechając się. W tym czasie pojawia się także widzenie stereoskopowe – zdolność obu oczu do równoczesnego widzenia tego samego, czyli np. dziecko nie musi już poruszać główką, by śledzić poruszający się przedmiot. Ponadto wzrasta w tym okresie również jego zdolność widzenia szczegółów (niemowlak dostrzeże np. guziki na sweterku misia).
Pełną gamę kolorów dziecko pozna do 4-go miesiąca życia, wówczas stanie się także wrażliwe na odcienie szarości czy pastelowe barwy. Natomiast do ósmego miesiąca życia maluszka – jego ostrość wzroku poprawi się aż ośmiokrotnie.
Jak niemowlę ćwiczy wzrok?
Oczy dziecka potrzebują ćwiczeń, by zacząć widzieć prawidłowo:
– Zarejestrowanie obrazu przez oczy dziecka nie wystarczy – jego mózg musi go jeszcze zinterpretować, a tego uczy się przez wiele miesięcy – podkreśla dr Andrzej Styszyński, okulista i ekspert Krajowej Rzemieślniczej Izby Optycznej.
Zabawki mogą mieć pozytywny wpływ na rozwój niemowlaka, w tym także na rozwój jego wzroku, jednak należy je właściwie dopasować – czyli zgodnie z tym, co aktualnie dziecko widzi.
W pierwszych czterech tygodniach życia niemowlak nie rozpoznaje wszystkich kolorów. Dlatego, najlepszym treningiem dla miesięcznego dziecka będzie zabawa przedmiotami o kontrastowych barwach – zabawki powinny mieć duże i kontrastowe wzory jak biało-czarne kropki czy szerokie pasy.
W drugim miesiącu życia uwagę maluszka przykuwają już jednolite, ale intensywne kolory. Dobrym pomysłem będzie wówczas zawieszenie nad jego łóżeczkiem np. dużych figur geometrycznych w wyrazistych kolorach, takich jak: czerwony, żółty czy zielony.
W 3-6 miesiącu życia, dziecko chętnie obserwuje wyrzucane przez siebie zabawki – w tym czasie uczy się przewidywać, gdzie znajdzie się za chwilę poruszający się przedmiot. Ponadto poznaje w ten sposób związki przyczynowo-skutkowe. Dlatego w tym czasie chętnie będzie bawiło się również kolorową, piszczącą albo grającą grzechotką. To też idealny czas także na zamontowanie nad łóżeczkiem dziecka karuzeli z poruszającymi się zabawkami.
Zabawki manipulacyjne, czyli takie w których trzeba wykazać się koordynacją wzrokowo-ruchową (coś nacisnąć, przekręcić etc.), można zaproponować dziecku ok. 7. miesiąca życia – do tego czasu wzrok malca wyostrza się do tego stopnia, że jest ono w stanie zauważyć nawet mały szczegół na zabawce.
Pamiętajmy, że oglądanie i dotykanie różnych przedmiotów to dla dziecka najlepsza lekcja widzenia.
Kiedy trzeba wybrać się z dzieckiem do okulisty?
– Jeśli dziecko nie zezuje, prawidłowo reaguje na to, co dzieje się w otaczającej go rzeczywistości to pierwsze badanie u specjalisty powinno odbyć się ok. 3-go roku jego życia. Jeśli natomiast rodzice mają wadę wzroku, wówczas – nawet jeśli maluch nie zezuje i reaguje prawidłowo – jego narząd wzroku powinien być zbadany ok. 12 miesiąca życia – radzi dr Andrzej Styszyński, okulista i ekspert Krajowej Rzemieślniczej Izby Optycznej.
W przypadku stwierdzenia wady wzroku, okulista lub optometrysta, może zalecić noszenie okularów – nawet niemowlakowi. To szansa na wczesne skorygowanie wady wzroku.
