Nazwą „starożytność” określa się dziś cały dorobek kultury, sztuki i literatury różnych narodów, jakie powstały i rozwinęły się do 476 r. n.e. (upadek cesarstwa zachodniorzymskiego).
Charakterystyka starożytności
Starożytność obejmuje rozległy okres czasowy i terytorialny, dorobek Grecji i Rzymu, Dalekiego Wschodu, Babilonu, Egiptu, Japonii, a także Biblię. Mniejszy znacznie zakres ma pojęcie „antyk”. Oznacza kulturę Grecji i Rzymu, ogarnia dorobek ludzi żyjących w obrębie basenu Morza Śródziemnego. To właśnie kultura antyku stanowi dziedzictwo kulturowe Europy, podstawy naszej cywilizacji. Sztukę antyku uznano za doskonały wzór piękna i poprawności, określano ją mianem „klasycznej” (od słowa „classicus” - wzorowy, pierwszorzędny, doskonały).
Klasycyzm
Pojęciem klasycyzm określa się głównie twórczość starożytnych artystów, ale także późniejsze prądy artystyczne odwołujące się do źródeł antycznych, nawiązujące do form, motywów tematycznych i wymogów ustalonych w antyku. Pojęciem pochodnym jest słowo „klasyka” oznaczające zbiór dzieł uznanych i cenionych w tradycji danego kręgu kulturowego.
Epoka starożytna
Epoka starożytna stanowi ogromny przedział czasu, ponad 10 wieków różnej kultury, różnych dziejów i obyczajów. W jej skład wchodzi przecież świat starożytnej Grecji, Rzymu, ale również starożytny Wschód: Sumerów, Babilończyków, Asyryjczyków, a obok tego równoległe źródło, jakim jest Biblia.
Dlatego dokonanie periodyzacji starożytności jest zadaniem niezwykle trudnym. Należy się więc ograniczyć do Grecji i Rzymu - kultur najbliższych nam i mających największy wpływ na tworzenie się literatur różnych państw europejskich.
Literatura grecka
Początki literatury greckiej wiążą się z imieniem i twórczością Homera. Podział na okresy uwarunkowany jest gatunkami, które w danym okresie dominowały. Dlatego można wyróżnić:
- okres archaiczny:
wiek epicki - VIII w. p.n.e.
wiek liryki – VII - VII w. p.n.e.
- okres klasyczny:
wiek dramatu - V w. p.n.e.
- okres hellenistyczny:
wiek filozofów - IV w. p.n.e.
epoka epigramatu - III w. p.n.e.
Zobacz też : Homer - Odyseja
Literatura rzymska
Starożytny Rzym przejął dziedzictwo kulturowe Grecji w zakresie wierzeń religijnych i mitów. Wytworzył jednak własną literaturę i własnych twórców. Podział literatury rzymskiej może być następujący:
- Okres Republiki:
początek poezji – III - II w. p.n.e.
- Okres cesarski:
czasy Wergiliusza i Horacego - I w. p.n.e. (złoty wiek poezji rzymskiej)
czasy Owidiusza, Seneki i Horacego - I w. n.e.
czasy Marka Aureliusza - II w. n.e.
czasy chrześcijańskie – III - V w. n.e.
