Osiągnięcia techniczne znajdują szerokie zastosowanie w codziennym życiu. Ukształtowany podział polityczny świata powoduje wzrost wielkich państw europejskich, które dzięki kolonizacji mają możliwość szybkiego bogacenia się. Wraz ze wzrostem sił kapitalistycznych w poszczególnych krajach rośnie zapotrzebowanie na tanią siłę roboczą. Ilość mieszkańców miast wzrasta, gdyż w poszukiwaniu miejsc pracy napływa do nich ogromna ilość ludzi ze wsi.
W rezultacie powstaje i rozwija się wielkomiejski proletariat, a wraz z nim zaostrzeniu ulegają konflikty społeczne. Klasa robotnicza domaga się poprawy warunków pracy i płac, niezadowolenie powoduje wzmocnienie się tej warstwy społecznej i walkę o swoje prawa. Wszystkie te czynniki powodują kształtowanie się innej świadomości młodego pokolenia.
Odseparowuje się ono całkowicie od założeń pozytywizmu, co znajduje swoje odbicie w opozycji „starzy” - „młodzi”. Rozwijają się nowe tendencje w filozofii, literaturze i sztuce oraz formują nowe postawy wobec rzeczywistości. Następuje odwrócenie dotychczasowych wartości i postaw; pozytywistyczną dominację rozumu zastępuje metafizyka i transcendencja. Wzrasta zainteresowanie średniowieczem oraz jego mistyką.
Powraca fascynacja sztuką gotycką i średniowieczną symboliką. Młode pokolenie zaczyna interesować się czarną magią, demonologią, tajemniczymi obrzędami, seansami spirytystycznymi, okultyzmem i parapsychologią oraz religiami Wschodu - hinduizmem i buddyzmem. Ten typ zainteresowań spowodowany jest poczuciem zagrożenia indywidualności jednostki ludzkiej przez postęp i uniformizację życia (podobne przedmioty codziennego użytku, stroje, szablonowo wykonane w fabrykach towary). Obawy oraz niepewność niesie również zbliżający się koniec wieku.
Zobacz też : Kierunki literackie i artystyczne
Dlatego nowe pokolenie tworzy dla swoich czasów nowe nazwy. W poszczególnych krajach modne są określenia: Młoda Belgia, Młoda Francja, Młode Niemcy, Młoda Skandynawia, Młoda Polska. Europejska, ogólna nazwa okresu kulturowego przełomu wieków brzmi: modernizm (z francuskiego „moderne” - nowoczesny). Pojęcie to oznacza zespół nowatorskich tendencji i postaw we wszystkich dziedzinach życia, myśli i sztuki.
Najistotniejszą cechą modernizmu jest bunt przeciwko materializmowi na rzecz kierunków idealistycznych. Podbudowę filozoficzną nowej epoki tworzą tacy myśliciele, jak Artur Schopenhauer, Fryderyk Nietzsche i Henryk Bergson. Oprócz nazwy modernizm pojawiają się inne określenia epoki: fin de siecle (koniec wieku), dekadentyzm, neoromantyzm, symbolizm, secesja, impresjonizm.
Europejski modernizm rozpoczyna się w latach osiemdziesiątych XIX wieku a kończy z rokiem 1918 (wybuch I wojny światowej). Do największych twórców europejskich tego okresu należą: w poezji - Ch. Baudelaire, A. Rimbaud, P. Verlaine, w dramacie - H. Ibsen, A. Strindberg, w prozie - G. Flaubert, E. Zola, Guy de Maupassant, F. Dostojewski, A. Czechow (twórcy debiutujący jeszcze w pozytywizmie), J. Conrad.
Zobacz też : Jan Kasprowicz - liryka modernistyczna
Źródło : Wydawnictwo Printex
