Jego uczucie jest wielkie i porywające, ale pozbawione pierwiastków cielesnych, „odfizycznione” niejako. Taka miłość może prowadzić do tragicznego zakończenia - obłędu lub samobójstwa. W wielu utworach widzimy podobny schemat: zakochany bez pamięci, młody, wrażliwy romantyk wyznaje swój afekt ukochanej. Ona jest mu zazwyczaj przychylna, łączą ich podobne poglądy i zainteresowania: umiłowanie poezji i przyrody.
Niestety; na drodze do ich szczęścia stają różne przeszkody. Czasem są to konwenanse świata, brak zgody rodziców albo różnice majątkowe. Prowadzą one do rozstania, rozłąki, cierpienia i rozpaczy tak silnej, że kochanek wybiera śmierć samobójczą (np. Gustaw w IV cz. Dziadów). Przeżycia tej miary dotyczą również poetów romantycznych, np. nieszczęśliwa miłość Mickiewicza do Maryli Wereszczakówny.
W literaturze romantycznej utrwaliło się wiele par „dotkniętych” taką właśnie miłością, oto kilka przykładów:
- – Werter i Lotta - on ogarnięty szaleńczą, nienaturalną wprost miłością, ona szczęśliwa narzeczona, potem żona innego; tragiczne uczucie kończy się samobójstwem bohatera;
- – Konrad Wallenrod i Aldona - on w imię wolności narodu poświęca żonę i szczęście rodzinne, ona jedzie za nim, wiedzie pustelnicze życie a na wieść o jego śmierci również popełnia samobójstwo;
- – Gustaw i Pasterka z Dziadów - ona wychodzi za mąż za innego (bo jest bardziej odpowiednią partią), on cierpi do granic obłąkania i kończy zadaniem sobie śmierci;
- – Jacek Soplica i Ewa Horeszkówna - ojciec panny odmawia ręki córki ubogiemu szlachcicowi i wydaje ją za mąż za innego, Jacek rozpacza, rozpija się i w afekcie zabija Stolnika;
- – Hrabia Henryk i Maria - on podąża za wyimaginowaną Dziewicą, symbolem poezji i kobiecości a wierna żona popada w obłęd i umiera;
- – Giaur i Leila - zakochany nieszczęśliwie w żonie innego bohater po śmierci Leili zbija jej mordercę Hassana, samotnie cierpi do końca swego życia;
Zobacz też : Zygmunt Krasiński "Nie-Boska komedia"
Model miłości ukształtowany w romantyzmie funkcjonuje do dziś. Romantyczni poeci roztaczają wizje potajemnych spotkań na łonie natury, poświatę księżyca, zapach kwiatów w ogrodzie, bolesne rozstanie. Kobieta to istota święta, niemal bogini(chociaż Mickiewicz mówi: „Kobieto, puchu marny!”), jej kochanek zaś nieszczęśliwy,tragiczny i zdążający ku zagładzie.
Zobacz też : Romantyzm w Europie
