Przecinek stawiamy:
- Między częściami zdań pojedynczych i złożonych współrzędnie przeciwstawnych ze spójnikami: a, ale, lecz, jednak, zaś, natomiast, atoli, wszelako, wszakże, np. Był zaniedbany, ale przystojny; Nie mówił wiele, lecz wszystkich obserwował;
- W zdaniach pojedynczych i złożonych współrzędnie wynikowych ze spójnikami więc, zatem, tedy, to, toteż, np. Kupiła mięso świeże, więc na pewno smaczne, Nie miał wątpliwości, zatem mógł podjąć decyzję;
- W zdaniach pojedynczych i złożonych współrzędnie synonimicznych ze spójnikami czyli, to, np. To był Marek, czyli jego brat; Był przebiegły, to znaczy umiał sobie w życiu poradzić;
- W zdaniach złożonych współrzędnie, w których zdania składowe są połączone bez spójnika, np. Nie miał wyjścia, zabrał rzeczy, wyszedł z sali i poszedł na pociąg;
- W zdaniach złożonych niewspółrzędnie między częścią podrzędną a nadrzędną, np. Jeśli to zrobisz, nie unikniesz kary.
Zobacz też: Poznaj metody radzenia sobie z ortografią
Trzeba pamiętać o tym, że w przypadku, kiedy zdanie podrzędne jest otoczone zdaniem nadrzędnym (np. Osoby, które się spóźniły, są proszone o wpisanie się na listę), należy postawić przecinek nie tylko przed zdaniem podrzędnym, lecz także po nim.
- W wyliczeniach przed każdym kolejnym wyrazem, np. Uwielbiam sport, literaturę, informatykę, podróże;
- Po wyrazach i wyrażeniach modalnych, stojących przed zdaniem, takich jak z drugiej strony, w rezultacie, co więcej, na szczęście, oczywiście, przypuszczalnie, przypadkowo, jakkolwiek, zresztą, niezależnie, jeśli są komentarzem do zdania, które rozpoczynają, np. W rezultacie, każdy z nich miał rację; Co więcej, nikt nie mógł dowieść, że pracodawca kłamie;
- Po słowach wyrażających okrzyki i wykrzyknienia, np. ach, hej, halo, och, np. Ach, co to był za ślub!;
- Oddzielamy nim wyrazy, których bezpośrednie sąsiedztwo mogłoby wpłynąć na nieprawidłową interpretację zdania, np. zdanie Jadł cukierki z galaretką, pistacjami, toffi, a także z czekoladą ma zupełnie inny sens niż to: Jadł cukierki z galaretką, pistacjami, a także z toffi i czekoladą, które sugeruje, że ostatni cukierek zawierał w sobie zarówno toffi, jak i czekoladę.
Zobacz też: Kiedy pisać H, a kiedy CH?
Jeśli nie wiemy, czy powinniśmy użyć przecinka między dwoma przymiotnikami, zawsze próbujmy je połączyć spójnikiem i. Gdy takie zdanie będzie miało sens (np. niezwykła i mrożąca krew w żyłach przygoda), to znaczy, że wstawienie przecinka jest uzasadnione. Jeśli natomiast będzie brzmiało niezręcznie (np. Mała i zdolna ośmiolatka) to znak, że przecinek jest tu zbędny (lepiej: Mała zdolna ośmiolatka).
