Problem tkwi w człowieku, nie w alkoholu
Alkohol nie stanowi dla człowieka zagrożenia w sposób automatyczny i zniewalający. Ryzyko popadnięcia w problemy alkoholowe nie jest bowiem jednakowe dla wszystkich ludzi. Nadużywanie alkoholu i choroba alkoholowa ze wszystkimi jej konsekwencjami są rezultatem postawy danej osoby wobec tej substancji. Z drugiej strony, postawa poszczególnych ludzi wobec alkoholu nie stanowi zjawiska przypadkowego, wyizolowanego, lecz jest związana zarówno z ich cechami osobistymi, jak i z kontekstem społecznym, w którym żyją. Pytanie o problemy i zagrożenia alkoholowe są ostatecznie pytaniem o człowieka oraz o całą jego sytuację egzystencjalną w wymiarze indywidualnym i społecznym.
Problematyce picia alkoholu przez młodzież poświęcono wiele prac badawczych zarówno w Polsce, jak i na świecie. Zainteresowanie tym zagadnieniem wiąże się zarówno z wpływem alkoholu na organizm człowieka (np. uzależnienie, uszkodzenie różnych narządów wewnętrznych itp.), jak i z rozpowszechnieniem używania alkoholu w skali makrospołecznej. Konsekwencje picia alkoholu mogą być dotkliwe nie tylko dla jednostek, ale także dla całych grup społecznych. Informują o tym opracowania i raporty dotyczące epidemiologii i konsekwencji używania alkoholu.
Polecamy: Wszystko o nałogach
Kiedy młodzież sięga po alkohol?
Istnieje wiele czynników sprzyjających inicjacji alkoholowej w wieku dorastania. Dane empiryczne pokazują, że już na przełomie lat dziewięćdziesiątych zdecydowana większość osób (nawet do 98% populacji) przed ukończeniem 20. roku życia miała już za sobą doświadczenia z piciem alkoholu. Informacje te wskazują, że ze statystycznego punktu widzenia pierwsze kontakty z alkoholem (w rozumieniu poznania nie tylko smaku i zapachu, ale także wypicia pewnej dawki napoju alkoholowego) są traktowane jako normalne doświadczenia pojawiające się w okresie poprzedzającym dorosłość.
Jeżeli chodzi o wiek inicjacji alkoholowej, to badania pokazują, że obecnie najbardziej krytycznym okresem jest wiek między 11. a 14. rokiem życia, wtedy to bowiem następuje gwałtowny wzrost liczby chłopców i dziewcząt pijących napoje alkoholowe.
W niektórych środowiskach więcej niż połowa młodych ludzi w tym wieku sięga po napoje alkoholowe. Ponadto prowadzone badania krajowe wskazują na tendencje obniżania się wieku inicjacji w zakresie używania alkoholu.
Następnym wskaźnikiem ilustrującym wagę problemu picia alkoholu przez młodzież są dane pokazujące rozpowszechnienie picia wśród dorosłych. W raportach z prac badawczych Instytutu Psychiatrii i Neurologii z 1988 roku stwierdzono, że wśród młodzieży 15-letniej nigdy nie piło alkoholu 19,8% chłopców i 29,9% dziewcząt. Cztery lata później, tj. według danych zebranych w analogicznej grupie w 1992 roku, odsetek młodzieży, która jeszcze nie piła alkoholu, systematycznie maleje i wynosi odpowiednio 10,4% dla chłopców i 15,6% dla dziewcząt.
Kto pije regularnie?
Badania te wskazują, że rozpowszechnienie inicjacji alkoholowej w okresie dorastania narasta wraz z wiekiem. Według raportu WHO, około 1/3 młodych ludzi w wieku 16–18 lat uważa, że większość lub wszyscy ich znajomi spożywają alkohol regularnie.
Niepokojąco zmienia się także sposób spożywania alkoholu przez młodzież, czyli intensywność picia i częstotliwość używania alkoholu. Kilku na 100 badanych uczniów podaje, że pije alkohol przeciętnie raz w tygodniu, a od kilku do kilkunastu badanych stwierdza, że pije co najmniej raz w miesiącu. Na poziomie szkoły średniej, czyli od 15. roku życia, systematycznie pije alkohol 20% badanych.
Zobacz też: Polska młodzież woli alkohol od narkotyków
Na prośbę rodziców
Kolejnym istotnym czynnikiem mającym wpływ na próbę sięgania po alkohol przez dzieci i młodzież jest łatwa dostępność alkoholu. W wypowiedziach młodzieży zebranych podczas badań w 1994 roku przeważają przekonania o łatwym dostępie do alkoholu. Badania przeprowadzone w Gdańsku wśród młodzieży w wieku od 8 do 17 lat wykazały, że zaledwie 22,7% nie dokonało samodzielnego zakupu alkoholu w ciągu ostatniego roku, natomiast 30% uczniów robiło to więcej niż raz; 50,4% uczniów kupowało alkohol na prośbę ojca, 18% na prośbę matki.
Fragment pochodzi z książki "Pomóż uzależnionym!" Mariana Łakomskiego (wydawnictwo Impuls, Kraków 2009). Publikacja za zgodą wydawcy. Bibliografia dostępna u redakcji.
