Służy im przede wszystkim do oddychania, wąchania, picia i kąpieli, jak również do zbierania pożywienia i zrywania gałęzi z wyższych partii drzewa.
Pomaga im zaspokoić pragnienie. Przedstawiciele odmiany afrykańskiej, potrafią za jednym haustem wessać nawet 5 litrów. Najpierw wsysają wodę i zamykają trąbę. Następnie słoń przechyla trąbę do pyska i wlewa zawartość do środka. Młodym słoniom nie jest łatwo opanować tą umiejętność, dlatego często jeszcze małe słonie chłepczą wodę pyskiem.
Długa trąba jest słoniom pomocna również w trakcie pływania. Może Was to zdziwi ale to masywne zwierze jest nawet dobrym pływakiem. Jest zdolne do przepłynięcia rzeczki czy jeziora. W trakcie pływania słoń podnosi trąbę do góry, która umożliwia mu swobodne oddychanie.
Z racji tego, że słonie kąpią się w płytkich wodach, poprzez trąbę mają możliwość polewania się wodą. Nabierają wodę do trąbę, zamykają ją, przechylają trąbę do góry i wypuszczają wodę z trąby oblewając swoją skórę. Biorąc pod uwagę warunki w jakich żyją słonie jest tam bardzo gorąco. Polewanie się wodą jest dla nich znakomitym rozwiązaniem, gdyż schładzają one wtedy swoje ciało.
Trąba u słoni może być w dwóch postaciach. Trąba słonia afrykańskiego ma dwa mięsiste wyrostki na końcu, natomiast indyjskiego tylko jeden. Wyrostki te pełnią funkcję chwytną.
