Kształcił się w warszawskim gimnazjum, potem w szkole malarskiej. Pierwsze utwory literackie publikował na łamach Przeglądu Warszawskiego i Biblioteki Warszawskiej. Podróże zagraniczne rozpoczął wyjazdem do Niemiec w 1842 roku. Potem we Włoszech studiował rzeźbę. Tam poznał miłość swego życia, Marię Kalergis. W 1849 roku osiadł w Paryżu. Zaprzyjaźnił się z Chopinem, zetknął się z Słowackim, Hercenem i Turgieniewem. W pierwszym okresie pobytu na emigracji opublikował dramat Zwolon (1851), poświęcony pokoleniu Wiosny Ludów oraz traktat poetycki Promethidion (1851).
Utwory te zostały przyjęte nieżyczliwie. Zniechęcony niepowodzeniem wyjechał do Ameryki (1852), by znaleźć tam pracę rysownika przy organizowanej wystawie światowej. W 1854 roku powrócił do Europy. Odniósł sukces wykładami o Słowackim (1860), ale wydany w 1863 roku pierwszy tom jego poezji przeszedł bez echa. W czasie powstania styczniowego uczestniczył w akcjach patriotycznych, a po jego upadku napisał dramat Za kulisami.
Z myślą o teatrze stworzył również dwa utwory: Aktor (1861) i Pierścień wielkiej damy (1872), ale nie udało mu się ich opublikować. Podobnie nie mógł wydać drukiem następnego tomu poezji: Vade-mecum. Życie na emigracji pełne było niepowodzeń. Sytuacja finansowa artysty przedstawiała się bardzo źle; ponosił klęski literackie i polityczne, a postępująca choroba ograniczała możliwości działania. Schorowany, ubogi, głuchnący i pełen niespełnionych nadziei od 1877 roku zamieszkał w przytułku św. Kazimierza w Paryżu i tam zmarł. Pochowano go w zbiorowej mogile na cmentarzu w Montmorency.
Poezja Norwida została doceniona i zrozumiana dopiero po jego śmierci. Mówi się o niej, że jest trudna, niezrozumiała i nieprzystępna. Dominują w niej następujące motywy: kult wybitnych jednostek; rozważania o człowieku, jego życiu i zależności od historii, kultury oraz cywilizacji; sztuka i rola artysty; historia; miłość jako uczucie ponadczasowe. Wizję sztuki i artysty zawarł Norwid w Promethidionie. Traktat wyjaśnia główne pojęcia sztuki. Uważa ją za drogę zbliżenia do Prawdy i Dobra oraz do zdobywania przez naród samowiedzy.
Dzieli ją na chrześcijańską (będącą sposobem odkupienia grzechu pierworodnego) i kulturową (stanowiącą metodę kształtowania świadomości narodowej i społecznej). Artystę uważa za jednostkę wybitną, nie rozumianą przez zwykłych, przeciętnych śmiertelników, samotną i obarczoną wielką misją. Rolą poety jest szukanie prawdy, walczenie ze złem, organizowanie wyobraźni oraz bycie architektem słowa. Vade-mecum to zbiór stu liryków o różnej tematyce i formie. Stanowi rodzaj wędrówki poety-moralisty po piekle stworzonym przez ludzi i dla ludzi.
Zobacz też : Romantyzm w Europie
Poezje te są wyzwaniem rzuconym współczesnym. Istotę idei przyświecającej zbiorom, zamieścił w motcie - słowach Byrona - „po mężu, który ukształca smak swego narodu, najgenialniejszym bywa ten, kto go psuje...”. Dlatego Norwid „psuł” smak, przeciwstawiał się standardom myślowym i językowym. Najważniejsza była dla niego perspektywa etyczna. Z tego powodu krytykował współczesną mu cywilizację lekceważącą podstawowe wartości, odwracającą się od chrześcijańskich cnót, zapatrzoną w bożka kapitalizmu.
Zobacz też : Cyprian Kamil Norwid - liryki
