Dlaczego występują lęki?
Doświadczanie lęku lub strachu jest zupełnie naturalne w rozwoju dzieci i młodzieży. Większość z tych lęków zanika w miarę jak dzieci uczą się, czego mogą się spodziewać po otoczeniu i jak sobie z tym radzić. Jednakże, kiedy lęki te nie zanikają, a wręcz zaczynają mieć nadmierny wpływ na codzienne funkcjonowanie dziecka lub jego aktywność – możemy mieć do czynienia z zaburzeniem lękowym. Jeżeli rodzice podejrzewają, że dziecko lub młody człowiek mogą cierpieć z powodu zaburzenia lękowego, powinni zwrócić się do psychologa lub psychiatry dziecięcego w celu przeprowadzenia rzetelnej diagnozy i, ewentualnie, podjęcia leczenia.
Jest wiele rodzajów zaburzeń lękowych, dotykających dzieci i adolescentów. Niektóre z nich to:
• lęk separacyjny; lęk uogólniony;
• zaburzenie obsesyjno-kompulsywne;
• fobie;
• zespół stresu urazowego (PTSD lub Post Traumatic Stress Disorder).
Lęk separacyjny
Lęk separacyjny (inne nazwy: SAD; lęk przed separacją w dzieciństwie) to nadmierne zamartwianie się lub strach przed byciem z dala od rodziny lub osób, do których dziecko jest najbardziej przywiązane. Dzieci z SAD boją się, że się zgubią lub że komuś z rodziny stanie się coś złego w czasie, gdy będą rozdzieleni. SAD nie jest tym samym, co lęk przed obcymi, który jest normalną fazą w rozwoju dzieci w wieku 7-11 miesięcy. Lęk w SAD jest znacznie intensywniej przeżywany i problem dotyka ok. 4% dzieci.
Zobacz też: Kiedy do lekarza
Co jest przyczyną lęku separacyjnego?
Zaburzenia lękowe mogą mieś podłoże biologiczne i środowiskowe. Dziecko może odziedziczyć biologiczną tendencję do intensywniejszego doświadczania lęku. Lęk i strach mogą być też zachowaniem wyuczonym od osób z otoczenia dziecka, które często reagują w sposób nadmiernie lękowy. Traumatyczne zdarzenie może również wywołać reakcję lękową.
Jakie są objawy lęku separacyjnego?
Poniżej podajemy najbardziej powszechne objawy SAD, zwracając jednocześnie uwagę, że dzieci mogą różnie je przeżywać:
• odmawianie spania w swoim łóżku;
• powtarzające się koszmary senne, w których oddzielenie od bliskich jest głównym tematem;
• poważny niepokój w sytuacji oddzielenia od bliskich z powodu wyjazdu samego dziecka lub członków rodziny lub w sytuacji, gdy taka rozłąka jest spodziewana;
• nadmierne zamartwianie się bezpieczeństwem członka rodziny; zamartwianie się zgubieniem się;
• odmawianie chodzenia do szkoły;
• lękliwość i niechęć do pozostawania samemu;
• częste bóle brzucha, głowy uskarżanie się na stan zdrowia;
• bóle mięśni lub napięcie mięśni;
• nadmierne zamartwianie się swoim bezpieczeństwem;
• nadmierna „przylepność”, nawet, gdy dziecko jest w domu z rodzicami;
• objawy paniki lub wybuchy złości w sytuacji separacji od bliskich.
Diagnoza i leczenie lęku separacyjnego
Lęk separacyjny diagnozowany jest przez psychologa lub psychiatrę dziecięcego. Leczenie polega na psychoterapii dziecka, pracy z rodzicami lub całą rodziną i, o ile to możliwe, współpracy ze szkołą lub przedszkolem dziecka. W najbardziej nasilonych przypadkach może by zaproponowane leczenie farmakologiczne. Wczesne zdiagnozowanie i leczenie mogą znacznie złagodzić nasilenie lęku, przywrócić dziecku możliwość normalnego rozwoju i poprawić jakość kontaktów dziecka lub młodego człowieka z rówieśnikami.
Zobacz też: Smutek w rodzinie
Lęk uogólniony
Zespół lęku uogólnionego (GAD; lęk uogólniony) to chroniczne, nadmierne zamartwianie się i lęk, które zdają się nie mieć żadnej konkretnej przyczyny. Dzieci i adolescenci z lękiem uogólnionym często bardzo się martwią o to, co będzie, tym, co było, tym, czy będą akceptowane przez innych, sprawami rodziny, swoimi możliwościami i nauką w szkole.
Jakie są objawy zespołu lęku uogólnionego (GAD)?
W przeciwieństwie do dorosłych dzieci i młodzież z GAD często nie zdają sobie sprawy, że poziom ich lęku jest nieadekwatny do poziomu zagrożenia. Dlatego często oczekują i wymagają wsparcia i potwierdzania ich bezpieczeństwa u dorosłych.
Najbardziej powszechne objawy GAD to:
• wiele zmartwień związanych z tym, co może się zdarzyć;
• liczne zmartwienia związane z kolegami, szkołą i innymi zajęciami;
• ciągłe myśli i lęki dotyczące bezpieczeństwa własnego i bliskich;
• odmawianie chodzenia do szkoły;
• częste skarżenie się na bóle brzucha, głowy, itp.;
• bóle i napinanie mięśni;
• zaburzenia snu;
• ciągłe tulenie się do członków rodziny; uczucie ściskania w gardle;
• zmęczenie;
• trudności w koncentracji;
• irytacja;
• niemożność zrelaksowania się.
Diagnoza i leczenie GAD
Lęk uogólniony diagnozowany jest przez psychologa lub psychiatrę dziecięcego. Leczenie polega na psychoterapii dziecka, pracy z rodzicami lub całą rodziną i, o ile to możliwe, współpracy ze szkołą lub przedszkolem dziecka. W najbardziej nasilonych przypadkach może by zaproponowane leczenie farmakologiczne. Wczesne zdiagnozowanie i leczenie mogą znacznie złagodzić nasilenie lęku, przywrócić dziecku możliwość normalnego rozwoju i poprawić jakość kontaktów
