Układ przedsionkowy i układ proprioceptywny to najwcześniej rozwijające się i dojrzewające systemy zmysłowe. Receptory układu przedsionkowego znajdują się w uchu wewnętrznym i mają ścisły związek anatomiczny z systemem słuchowym. Receptory układu proprioceptywnego (czucia głębokiego) zaś rozmieszczone są w mięśniach, ścięgnach i stawach.
Układ przedsionkowo-proprioceptywny umożliwia odbieranie doznań związanych z ruchem i zmianami w ruchu. Wpływa na utrzymanie równowagi, świadomość przestrzeni, właściwe napięcie mięśniowe, koordynację i płynność ruchu. Od jego prawidłowego działania zależy kształtowanie się i rozwój funkcji ruchowych, czuciowych i poznawczych.
Właściwie dobrane ćwiczenia stymulujące układ przedsionkowy normalizują działanie systemu nerwowego. Wpływają również na rozwój funkcji słuchowo-językowych oraz na odbiór wrażeń przez inne systemy zmysłowe.
Jak objawia się niedojrzałość układu przedsionkowego?
Niedojrzałość układu przedsionkowego przejawia się charakterystycznymi zaburzeniami w funkcjonowaniu dziecka na co dzień oraz trudnościami w nauce.
Nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu przedsionkowego mogą mieć charakter podwrażliwości lub nadwrażliwości (niepewności grawitacyjnej).
Dysfunkcje o charakterze podwrażliwości przedsionkowej przejawiają się:
- wzmożoną potrzebą ruchu obrotowego;
- obniżonym napięciem mięśniowym w obrębie ciała i aparatu mowy;
- utrzymywaniem nieprawidłowej postawy ciała (chodem na szerokiej podstawie, częstym potykaniem się i następowaniem na nogi);
- wzmożonym napięciem w kończynach;
- zaburzeniami równowagi;
- zaburzeniami w kontroli postawy (w umiejętności przyjęcia właściwej pozycji ciała do wykonywania zadania ruchowego);
- słabą współpracą w zakresie obu stron ciała;
- trudnościami we właściwym odbiorze i w przetwarzaniu bodźców słuchowych i wzrokowych.
Zobacz także: Jakie objawy świadczą o zaburzeniach integracji sensorycznej?
Niepewność grawitacyjna – dysfunkcje o charakterze nadwrażliwości przedsionkowej – przejawia się:
- lękiem przed oderwaniem stóp od podłoża;
- szuraniem nogami;
- chorobą lokomocyjną;
- lękiem przed ruchem obrotowym i ruchem w tył;
- strachem przed upadkiem lub wysokością;
- unikaniem pozycji głową w dół (zabaw na drążku, przewrotów do tyłu);
- niechęcią do huśtawek, zjeżdżalni, karuzeli, zabaw na trampolinie;
- niechęcią do zeskakiwania, wspinania się i chodzenia po murkach i krawężnikach;
- problemami z oceną odległości;
- trzymaniem się poręczy podczas wchodzenia na schody i schodzenia ze schodów (długo utrzymującym się krokiem dostawnym);
- lękiem podczas gwałtownego skręcania i hamowania samochodu.
Jak objawia się niedojrzałość układu proprioceptywnego?
System propriocepcji blisko współpracuje z układem przedsionkowym, odbiera informacje z mięśni, ścięgien i stawów. Prawidłowe działanie tego systemu wpływa na sprawne poruszanie się i wykonywanie czynności ruchowych bez konieczności kontroli wzrokowej. Pomaga budować schemat ciała i poczucie, gdzie znajdują się nasze części ciała i jak się poruszają. Układ proprioceptywny ma duży wpływ na rozwój funkcji motorycznych i koordynację ruchów.
Charakterystyczne objawy zaburzeń w zakresie propriocepcji to:
- niekontrolowane, chaotyczne ruchy;
- dążenie do mocnego uścisku;
- u małych dzieci tendencja do gryzienia i szczypania siebie i innych;
- niszczenie zabawek i przedmiotów z powodu braku kontroli nad własnym dotykiem;
- słaba precyzja w ruchach rąk.
Polecamy: Czy twoje dziecko ma objawy zaburzeń integracji sensorycznej?
Fragment książki "Terapia integracji sensorycznej" (zeszyt 1), Bożenny Odowskiej-Szlachcic. Wydawnictwo Harmonia. Publikacja za zgodą wydawcy. Tytuł, lid i śródtytuły zostały wprowadzone przez redakcję.
