Umiejętności poznawcze nie odnoszą się jedynie do funkcjonowania intelektualnego, lecz także do myślenia, rozwiązywania problemów, pamięci i motywacji. Myślenie i uczenie się to wynik wzajemnych powiązań pomiędzy kognitywnymi, społecznymi i emocjonalnymi aspektami rozwoju. W autyzmie powiązania te nie są spójne, dlatego też osoby autystyczne mają na tym polu wiele problemów.
Dlaczego dzieci autystyczne tworzą swoje rytuały?
Psychologowie są w większości przypadków zgodni, że upośledzony obraz własnego „ja” będzie rzutował na braki w świadomości związanej z myśleniem o innych, co z kolei spowoduje trudności w rozwiązywaniu problemów i radzeniu sobie z różnymi sytuacjami społecznymi. To jedna z przyczyn powstawania u dzieci autystycznych rytualnego podejścia do wielu problemów. Na przykład wykonywanie codziennie tych samych czynności podczas ubierania się czy też spożywanie takiego samego śniadania staje się strategią, dzięki której osoby autystyczne wiedzą w jaki sposób dane wydarzenie będzie przebiegać. Takie rytualne podejście do różnych wydarzeń może zacząć dominować nad innymi aspektami życia i będzie wymagało zastosowania specjalnych metod, aby nauczyć takie dziecko innych strategii, szczególnie wtedy, gdy mogą one pozytywnie wpływać na jego funkcjonowanie w społeczeństwie.
Zobacz też: Kontakty społeczne osób autystycznych
Czy osoby autystyczne mają problem z pamięcią?
Pamięć może być również uzależniona od kontekstu. Dziecko autystyczne może wyróżniać się wspaniałą pamięcią do dat, które potrafi wyrecytować na dany znak, rozkładów jazdy czy pokonanych tras, lecz będzie doświadczać trudności z przypomnieniem sobie potrzebnych informacji podczas pracy nad określonym zadaniem. Deficyt pamięci krótkoterminowej to cecha szczególna wskazująca na autyzm i należy zastosować odpowiednie strategie, by pomóc dziecku poradzić sobie z tym problemem. Większość ludzi odbiera zjawiska jako całość, co jest zdecydowanie bardziej ekonomiczne i pozwala na lepszą orientację w otoczeniu. Dzięki temu możemy odczytać sytuację w zależności od kontekstu. Postrzeganie wyłącznie szczegółów sprawia, że obraz docierający do osoby z autyzmem jest zbiorem osobnych obiektów, które nie tworzą żadnej całości.
Kiedy świat nie jest całością…
Jednostki z zaburzeniami autystycznymi widzą, słyszą i odczuwają otaczający je świat w postaci oderwanych fragmentów i nie są w stanie dostrzegać relacji między nimi, co uniemożliwia im całościowe zrozumienie sytuacji, a w rezultacie bardzo utrudnia funkcjonowanie i przystosowanie. Do ich świadomości docierają informacje, które zupełnie nie oddają sensu otaczającej rzeczywistości. Czasami tylko jedna rzecz, jeden sygnał może dotrzeć do mózgu. Zamiast obrazu pełnego dźwięków, zapachów, kolorów człowiek z autyzmem jest świadomy jedynie jednego z tych elementów. Każdy bodziec dociera do niego oddzielnie, co powoduje ogromny chaos, pogłębia izolację od świata zewnętrznego pozostawiając go samotnego w niezrozumiałym dla niego otoczeniu.
Zobacz także: Kilka słów o autyzmie
Fragment pochodzi z książki "Dziecko autystyczne. Prawdziwa opowieść o Maciusiu." autor Beata Zawiślak (wydawnictwo Impuls, Kraków 2012). Publikacja za zgodą wydawcy. Bibliografia dostępna u redakcji.
