Nowsza i pełniejsza definicja dysleksji, która została opublikowana w 1994 roku przez International Dyslexia Association (USA), jest znacznie bardziej precyzyjna niż definicja z 1968 r. Nowa definicja brzmi: „Dysleksja jest jednym z wielu różnych rodzajów trudności w uczeniu się. Jest specyficznym zaburzeniem uwarunkowanym konstytucjonalnie. Charakteryzuje się trudnościami w dekodowaniu pojedynczych słów, co najczęściej odzwierciedla niewystarczające zdolności przetwarzania fonologicznego. Trudności w dekodowaniu pojedynczych słów są zazwyczaj niewspółmierne do wieku życia oraz innych zdolności poznawczych i umiejętności szkolnych; trudności te nie są wynikiem ogólnego zaburzenia rozwoju ani zaburzeń sensorycznych. Dysleksja manifestuje się różnorodnymi trudnościami w odniesieniu do różnych form komunikacji językowej, często oprócz trudności w czytaniu (…) dodatkowo pojawiają się poważne trudności w opanowaniu czynności pisania (…) i poprawnej pisowni (…)”.
Wiele stwierdzeń zawartych w tej definicji stanowi konkretne wytyczne dla procesu diagnozowania dysleksji. Zestawienie ich z praktyką poradnianą ukazuje jednak liczne nieporozumienia i błędy. Jakie?
Wady zmysłu wzroku i słuchu
Sformułowanie „charakteryzuje się trudnościami w dekodowaniu pojedynczych słów” informuje, że trudności w czytaniu pojawiają się już na etapie tych wad za pomocą okularów lub aparatu słuchowego. Wady zmysłu mogą jednak współwystępować z dysleksją. Trudności dziecka w tym wypadku są znacznie bardziej nasilone i objawowo odmienne od tych, które są skutkiem wady zmysłu. Taką wskazówkę spotykamy też w międzynarodowych klasyfikacjach medycznych.
Polecamy: Czy dysleksja to problem na całe życie?
Trudności z samodzielnym pisaniem
„Dysleksja manifestuje się różnorodnymi trudnościami [...] dodatkowo pojawiają się poważne trudności w opanowaniu czynności pisania”.
W tym wypadku określenie „czynność pisania” nie odnosi się do zaburzeń kaligrafii – dysgrafii, zaliczanej do następstw dyspraksji, lecz dotyczy trudności z samodzielnym pisaniem, tak zwanej ekspresji pisania, czyli wyrażaniem myśli za pomocą pisma, wypowiadaniem się na piśmie – tworzeniem tekstu. Z reguły podczas standardowych badań tych zaburzeń w Polsce nie diagnozujemy.
Zobacz także: Definicja dysleksji z 1968 roku – wątpliwości i problemy
Fragment pochodzi z książki "Diagnoza dysleksji. Najważniejsze problemy" pod redakcją Grażyny Krasowicz-Kupis (Wydawnictwo Harmonia, 2009). Publikacja za zgodą wydawcy.
