Tarczyca produkuje następujące hormony:
- trijodotyronina (T3), będąca najaktywniejszym hormonem gruczołu, powstałym na skutek „odjodowania” tyroksyny. Zawiera 3 atomy jodu (T3). Jej nadmiar obserwowany jest w nadczynności, natomiast obniżone jej wartości obserwuje się w niedoczynnościach tarczycy. W celach diagnostycznych oznacza się wolną frakcją tego hormonu – fT3, której normą jest przedział od 3-2,25 - 6 pmol/l (1,5 - 4 ng/l)
- tyroksynę (T4) – która jest jednym z głównych hormonów gruczołu tarczowego, zawierającym 4 atomy jodu. Podwyższone wartości T4 występują w nadczynności tarczycy. Podobnie jak przy T3, do diagnozy wykorzystuje się oznaczenie wolnej frakcji tyroksyny FT4. Prawidłowy jej poziom mieści się w przedziale od 10 do 25 pmol/l (8-20 ng/l).
- kalcytoninę, która bierze udział w regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej naszego organizmu.
Hormonem który powoduje nasilenie produkcji i wydzielania T3 i T4 jest tyreotropina – TSH. Wydziela ją przysadka mózgowa. Obniżony jej poziom występuje w nadczynności, a podwyższony w niedoczynności tarczycy. Norma wynosi 0,4-4,0 mj.m/l. Z kolei hormonem pobudzającym przysadkę do wydzielania TSH, jest tyreoliberyna (TRH) produkowana przez podwzgórze.
Zapalenia tarczycy niemalże zawsze przebiegają z zaburzeniami jej funkcji. Mogą to być: hipotyreoza i hipertyreoza. Ta pierwsza występuje przy obniżonej liczbie hormonów tarczycy, z kolei hipertyreoza to podniesiony powyżej normy poziom hormonów tarczycy. Choroba Hashimoto zaliczana jest przewlekłego typu zapalenia i jest najczęstsza przyczyną niedoczynności. Ujawnia się w każdej grupie wiekowej ale częstość jej występowania rośnie wraz z wiekiem. W początkowej fazie choroba Hashimoto może przyjąć postać nadczynności, określanej czasem jako hashitoxicosis. Stan ten jednak przemija i pojawia się niedoczynność.
Przewlekłe limfocytarne zapalenie tarczycy nie ma typowych objawów. Obserwowany jest jednak obniżony poziom hormonów tarczycowych.
Badania laboratoryjne wykonywane w celu ustalenia diagnozy to:
- oznaczenie poziomu TSH (podwyższony)
- miano przeciwciał przeciwtarczycowych (znacznie podwyższone, kilka tysięcy powyżej 35, norma: 0-35)
- wolne hormony tarczycowe fT3 i fT4 (obniżone)
- obserwowany jest także wysoki poziom cholesterolu
W diagnostyce choroby Hashimoto wykorzystuje się badanie ultrasonograficzne – USG, w którym to tarczyca jest niewielka i hipoechogeniczna – czyli jest ciemna (o obniżonej jasności).
Przewlekłe limfocytarne zapalenie tarczycy należy różnicować z innymi stanami powodującymi niedoczynność. Dotyczy to min. weryfikacji błędów w leczeniu (tzw. niedoczynność jatrogenna).
Leczenie obejmuje „substytucję hormonalną” za pomocą lewotyroksyny. Gdy objawy są bardziej nasilone, stosuje się także trójodotyroninę. Terapię rozpoczyna się od dawek minimalnych, a po „określeniu stopnia tolerancji klinicznej dawki”, zwiększa się ją do dawek wyrównujących hipotyreozę, przeciętnie 75 - 150μg/24h.
Źródła:
A. Szczeklik, „Choroby wewnętrzne. Przyczyny, rozpoznanie i leczenie.” Tom I, Medycyna Praktyczna, 2005
J. Daniluk, G. Jurkowska, Zarys chorób wewnętrznych dla studentów pielęgniarstwa, Czelej, Lublin 2005
W. Z. Traczyk, Fizjologia człowieka w zarysie,PZWL,Warszawa 2006
Jerzy Skotnicki, 2007, Aktualne poglądy dotyczące chorób tarczycy u kobiet ciężarnych
strony internetowe: www.skotnicki.pl, www.endokrynologia.net
Katarzyna Ziaja
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
