Zespół jelita nadwrażliwego (zwany też zespołem jelita drażliwego lub nadpobudliwego, po angielsku Irritable Bowel Syndrome, w skrócie IBS) to jedno z najczęściej występujących przewlekłych schorzeń gastroenterologicznych. Jest ono silnie związane z reakcją organizmu na stres, często ujawnia się już w dzieciństwie towarzysząc choremu przez całe życie.
Schorzenie to diagnozuje się we wszystkich grupach wiekowych jednak największe nasilenie objawów ma miejsce w okolicy 30-40 roku życia, dotykając około 20% populacji. Niestety gorączkowe tempo współczesnego życia, ciągły stres i pośpiech znacząco zaostrzają jej objawy i zmniejszają skuteczność leczenia.
Jak sama nazwa wskazuje ten zespół chorobowy to współwystępowanie różnych objawów ze strony przewodu pokarmowego, od biegunek i zaparć po nadmierne wzdęcia, odbijania, nudności, uczucie pełności w jelitach, bolesne parcie oraz przelewania. Choroba ta trwa przez całe życie z okresami zaostrzeń oraz wielomiesięcznych remisji. Na szczęście, mimo bolesnych objawów i zmiennego przebiegu nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia. Natomiast diagnozowanie zespołu jelita wrażliwego powinno być wyjątkowo staranne i potwierdzone specjalistycznymi badaniami zleconymi przez lekarza prowadzącego ponieważ podobne objawy dają takie niebezpieczne choroby jak rak jelita grubego, nadczynność tarczycy, celiakia, choroba Leśniewskiego-Crohna, nietolerancja laktozy czy choroby tarczycy, ostre infekcje przewodu pokarmowego, zapalenie wyrostka robaczkowego lub uchyłków jelit, rak żołądka, endometrioza jelitowa oraz przepukliny przewodu pokarmowego.
Najczęstsze objawy zespołu to okresy biegunek przeplatane z zaparciami oraz wzdęcia i bóle brzucha tak silne, że chorzy z zespołem jelita drażliwego są często niepotrzebnie operowani z powodu błędnej diagnozy. Znanym faktem jest silne powiązanie objawów ze stanem psychofizycznym – z jednej strony zarówno silny jak i długotrwały stres zaostrzają objawy ze strony przewodu pokarmowego a stosowanie technik relaksacyjnych, psychoterapii i leków antydepresyjnych znacząco zmniejsza nasilenie objawów. Najczęściej występujące postaci tego schorzenia to postać zaparciowa, biegunkowa oraz mieszana. Szczególnie teraz, w okresie wiosny i przedwiośnia często dochodzi do zaostrzenia objawów. Warto poświecić teraz szczególną uwagę naszemu układowi pokarmowemu, temu co i jak jemy.
Zarówno w przypadku nawracających biegunek jak i uporczywych zaparć bardzo ważna jest dla nas korzystna mikroflora jelitowa. Nasz przewód pokarmowy potrzebuje dwojakiego działania – zwiększenia liczebności korzystnych bakterii kwasu mlekowego (probiotyki) oraz dostarczenia im substancji pozwalających na wzrost i zasiedlenie jelita (prebiotyki). Szczególnie polecane są fermentowane produkty mleczne każdego rodzaju o smaku naturalnym (tylko niewielki, technologiczny dodatek cukru, brak sztucznych barwników i konserwantów umożliwia wzrost dobroczynnych mikroorganizmów w efektywnej dla ludzkiego zdrowia ilości, dodatkowo pewna zawartość laktozy pełni rolę prebiotyku), różne kiszonki warzywne, fermentowane produkty sojowe (miso, jogurt sojowy), pieczywo razowe na zakwasie, zupy na zakwasie jak żurek czy barszcz biały oraz gotowe preparaty z wyizolowanymi szczepami. Wszystkie te produkty są bezpieczne, można je bezpiecznie włączyć do diety (przy braku szczególnych przeciwwskazań), stosować przez całe życie, w różnym wieku korzystać z różnych ich zalet ponieważ spektrum ich działania jest wyjątkowo szerokie. Różnorodne szczepy pałeczek kwasu mlekowego naturalnie zawarte w tradycyjnej żywności i regularnie spożywane zapobiegają biegunkom, stymulują produkcję interferonu typu gamma, zwiększają aktywność komórek układu odpornościowego typu NK, biorą udział w procesach unieszkodliwiania związków potencjalnie rakotwórczych w świetle jelita, przyśpieszają pasaż jelitowy oraz syntetyzują szereg witamin z grupy B. Co szczególnie ważne w zespole jelita wrażliwego probiotyki różnego rodzaju mogą zredukować wrażliwość trzewną, łagodzić odpowiedz zapalną jelit i stabilizować skład mikroflory jelitowej .Dodatkowo zarówno jogurt czy inne przetwory mleczne, kiszonki i różne rodzaje zakwasu można wyprodukować w domu, dowolnie eksperymentując ze smakiem i różnorodnymi dodatkami. Warto odkryć na nowo mądrość tradycyjnej kuchni.
Warto wspomnieć, że coraz większą rolę w powstawaniu jelita wrażliwego przypisuje się źle zbilansowanej, opartej na produktach przetworzonych i daniach gotowych diecie, która przez wyjątkowo niską zawartość błonnika pokarmowego powoduje zaostrzenie symptomów zaparć. Dodatkowo dieta bogata w produkty z białej mąki, tłuszcze zwierzęce oraz słodycze zmienia silnie stan mikroflory jelita grubego w kierunku szczepów patogennych powodując dodatkowe dolegliwości. Taka charakterystyczna dla krajów wysokorozwiniętych, bogata w kalorie, cukier i tłuszcz a uboga w wartościowe składniki odżywcze dieta sprzyja też rozwojowi grzybic, przewlekłych chorób metabolicznych i osłabieniu funkcji układu odpornościowego.
Mgr dietetyki i nauk o żywieniu człowieka
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
