Dalie zwane również georginiami należą do rodziny astrowatych i pochodzą z Meksyku oraz Gwatemali. Do Europy sprowadzono je w II poł. XVIII wieku, by zastąpiły bulwy ziemniaka. We Francji rośliny rozmnażała w swoich ogrodach Józefina - małżonka Napoleona. W XIX w. przywieziono je do Londynu, gdzie po raz pierwszy pojawiała się nowa nazwa georginia.
Wówczas dalie zaczęły robić oszałamiającą karierę, powstały liczne towarzystwa miłośników tych kwiatów i wyhodowano wiele nowych odmian. Dziś uprawia się ich tysiące. Różnią się wysokością (od 20-150 cm), kolorem, liczbą i kształtem płatków. Najważniejszymi kryteriami, jakie bierze się pod uwagę przy podziale dalii ogrodowych są: budowa koszyczków oraz wysokość. Jak hodować dalie?
Rodzaje dalii
- O kwiatach pojedynczych. Zwykle mają 6-10 płatków. Okrągła tarcza środkowa jest całkowicie odsłonięta i ma tylko kwiaty rurkowate.
- O kwiatach półpełnych. Koszyczek okala podwójny lub potrójny rząd płatków języczkowych z widocznymi wewnątrz płatkami rurkowymi.
- Kryzowane. Ich kwiaty dodatkowo zdobi kryza z płatków. Koszyczki o średnicy 7-12 cm osiągają zwykle wysokość 80-120 cm.
- Anemonowe (zwane też powojnikowatymi). Mają dwa lub więcej rzędów płaskich płatków, które otaczają kwiaty rurkowate. Osiągają wysokość 80-100 cm.
- Karłowe, niskie o różnych koszyczkach. Można je hodować
- w doniczkach na balkonach i tarasach. Osiągają 30-40 cm.
- O kwiatach pełnych. Najbardziej okazałe i najchętniej uprawiane. Koszyczek w całości wypełniony jest płatkami ułożonymi dachówkowo. Nie mają wolnej tarczy środkowej. Do tej grupy należą:
- dalie grzybieniowe: przypominają lilię wodną,
- dekoracyjne: o koszyczkach osiągających nawet 30 cm średnicy,
- kuliste: koszyczki kwiatostanowe o średnicy około 10 cm przypominają kule,
- pomponowe: podobne do kulistych, tylko bardziej zaokrąglone i mniejsze, koszyczki nie przekraczają 5 cm,
- kaktusowe: o średnicy 10-25 cm, mają pełne kwiaty o wąskich, zaostrzonych płatkach, osiągają wysokość 30 -130 cm,
- jeleniorogie: są to przeważnie duże dalie kaktusowe lub półkaktusowe, których płatki są na czubku rozwidlone i ząbkowane,
- półkaktusowe: węższe od dalii dekoracyjnych, ale szersze od kaktusowych, ich płatki w połowie zwinięte są do tyłu,
- storczykowe: o gwiaździstych koszyczkach, długich języczkowatych płatkach, na końcach wygiętych.
Jak hodować dalie?
- Dalie sadzimy na przełomie kwietnia i maja. Dołki nie powinny być zbyt głębokie (ok. 5-10 cm). Odmiany niskie sadzimy w odstępie ok. 40 cm, wysokie co 80 cm. Wymagają ciepłego, słonecznego lub lekko zacienionego stanowiska, osłoniętego od wiatru.
- Poradzą sobie na każdej glebie, ale najlepiej służy im gleba przepuszczalna, lekko wilgotna, zasobna w składniki pokarmowe.
- Na glebie żyznej dalie nie wymagają zasilania. Na słabszej warto je kilkakrotnie posypać (od czerwca do połowy sierpnia) kompostem lub nawozem wieloskładnikowym. Trzeba uważać, aby nie przesadzić z azotem, którego nadmiar powoduje zbytni rozrost liści i słabsze kwitnienie.
- Okres kwitnienia dalii trwa od lipca do pierwszych przymrozków. Duże rośliny wymagają podpórek, bo pędy są dość kruche i mogłyby się połamać pod ciężarem kwiatów oraz liści. Jeśli chcemy wyhodować wyjątkowo dorodne kwiaty powinniśmy pozostawić na gałązkach jedynie 3-4 najsilniejsze pąki, zaś pozostałe pędy obrywać tuż przy ziemi, gdy wyrosną na wysokość ok. 10 cm.
- Najlepiej ścinać dalie wczesnym rankiem, gdy są całkowicie rozwinięte (pąki nie rozwiną się w wazonie). Łodygi tniemy pod kątem, by mogły chłonąć więcej wody.
- Gdy pierwsze silniejsze przymrozki zniszczą części nadziemne roślin należy ściąć łodygi, wyciągnąć ostrożnie korzenie i otrząsnąć z nich nieco ziemi. Najlepiej delikatnie wzruszyć ziemię widłami i podnieść całe karpy. Część ziemi powinna na nich pozostać, zapobiega to wysychaniu korzeni. Przenosimy je do chłodnego, suchego pomieszczenia. Układamy pędami w dół, by odpłynęła z nich reszta wody. Gdy nieco obeschną wkładamy do kosza lub skrzynki i przysypujemy torfem, piaskiem albo trocinami. Karpy można przechować też w ziemi. Trzeba wykopać w suchym miejscu w ogrodzie dół o głębokości ok. 60 cm. Na dnie ułożyć warstwę słomy o grubości 25 cm, a na niej umieścić karpy, okryć drugą warstwą słomy i przysypać ziemią. Na wierzchu uformować kopczyk.
