Dieta rotacyjna nie należy do diet najłatwiejszych. Jeżeli zaistnieje konieczność jej stosowania, należy przyswoić sobie kilka podstawowych reguł i przyzwyczaić się do zmiennego sposobu odżywania. Choć jej stosowanie jest dość skomplikowane, może pomóc wielu osobom z alergiami pokarmowymi i nadwrażliwością na różne pokarmy. Ponieważ zaburzenia na tle alergicznym wpływające niekorzystnie na pracę jelit mogą przyczyniać się do nadwagi, dieta rotacyjna może także pomóc w osiągnięciu prawidłowej masy ciała, o ile zostanie odpowiednio zbilansowana.
Spis treści:
- Na czym polega dieta rotacyjna?
- Zasady diety rotacyjnej
- Dieta rotacyjna – rodziny i klasy produktów
- Dieta rotacyjna – przykładowy jadłospis
- Opinie o diecie rotacyjnej
Na czym polega dieta rotacyjna?
Dieta rotacyjna co prawda wyklucza pewne produkty z zakresu spożywanych grup pokarmów, jednak w przeciwieństwie do diety eliminacyjnej, nie jest tak radykalna.
Przeznaczona jest dla osób, ujawniających skłonności alergiczne, u których doszło do zaostrzenia objawów, ale nie można ustalić ich jednoznacznej przyczyny. Korzyści z tego typu żywienia mogą odnieść także osoby uczulone na kilka lub kilkanaście grup produktów spożywczych, gdy ich całkowite usunięcie z diety jest niemożliwe. Odciążenie przewodu pokarmowego ze stałego dopływu alergenów umożliwia redukcję wrażliwości na dany pokarm.
W diecie rotacyjnej stosowane jest czasowe, w związku z tym niecałkowite, odsunięcie pewnych grup pokarmowych, co pozwala na częściowe złagodzenie uczulenia.
Dietę rotacyjną najlepiej zastosować po diecie eliminacyjnej, która pozwoli ustalić pokarmy ewidentnie uczulające. To ułatwi ułożenie jadłospisu.
Zasady diety rotacyjnej
Dieta rotacyjna opiera się na powtarzających się cztero-, pięcio- lub sześciodniowych cyklach. Przez lekarzy i dietetyków najczęściej polecany jest wariant czterodniowy.
W pierwszym dniu każdego cyklu nie ma ograniczeń w ilości i jakości spożywanych pokarmów. Jednym słowem można jeść wszystko, łącznie z alergizującym produktem lub grupą pokarmową. W kolejnych dniach, aż do pierwszego dnia kolejnego cyklu, należy wystrzegać się artykułów, co do których uczulenie jest typowane lub jednoznacznie stwierdzone.
Należy pamiętać, że poszczególne rodzaje pożywienia są ze sobą ściśle powiązane, w związku z czym łączy się je w rodziny (produkty roślinne) i klasy (produkty zwierzęce). Zawierając podobne fragmenty białkowe i aminokwasowe, są zdolne do wywoływania podobnej reakcji alergicznej. W praktyce oznacza to, że osoba uczulona na jeden lub kilka produktów z danej rodziny może reagować także na inne produkty należące do tej samy rodziny czy klasy. Nic więc dziwnego, że czasami zaleca się odstawienie nie pojedynczego przedstawiciela danej rodziny/klasy, ale wszystkich.
Zasada ta ma też zastosowanie w diecie rotacyjnej. Produkty z tej samej rodziny czy klasy mogą być spożywane tylko w pierwszym dniu dietetycznego cyklu, a następnie należy się od nich powstrzymywać. Istnieją też pewne reguły rządzące łączeniem pokarmów. Produkty z danej rodziny można łączyć ze sobą w jednym posiłku tylko pod warunkiem ich wcześniejszego, rozdzielnego stosowania. Jeżeli wówczas nie występowały objawy alergii, można podawać je łącznie.
fot. Dieta rotacyjna zasady/ Adobe Stock, aamulya
Dieta rotacyjna – rodziny i klasy produktów
Poniżej rodziny botaniczne oraz należące do nich produkty spożywcze należące do tej samej rodziny produktów, a więc mogące uczulać.
- Aktynidowate – kiwi
- Baldaszkowate – anyż, kolendra, lubczyk, dzięgiel, kmin rzymski, koper włoski, koperek, pasternak, marchew, seler bulwiasty i naciowy, pietruszka
- Bananowate – banany
- Dyniowate – melony, ogórki, dynie, cukinie
- Komosowate – botwina, buraki, szpinak
- Kozłkowate – roszponka
- Krzyżowe – brokuły, brukselka, brukiew, chrzan, jarmuż, gorczyca, kalarepa, kalafior, kapusta, rzepak, rzeżucha, rzodkiew, rzodkiewki
- Liliowate – czosnek, cebula, por, szparagi, szczypior
- Nanerczowate – orzechy pistacjowe, mango
- Orzechowce – orzechy, orzechy pekan
- Palmowate – daktyle, orzechy kokosowe
- Powojowate – bataty
- Psiankowate – bakłażan, papryczka chili, ziemniak, pomidor
- Rdestowate – rabarbar, gryka, szczaw
- Różowate – brzoskwinia, gruszka, głóg, jarzębina, jabłko, morela, śliwka węgierka, truskawka, tarnina, wiśnia, jeżyna, malina, migdał
- Rutowate – cytrusy, bergamotka
- Skalnicowate – porzeczka, agrest
- Strączkowe – cieciorka, groch, lukrecja, soja, soczewica, fasola mung, orzeszki ziemne, chleb świętojański, ziarna guar
- Wargowe – cząber, bazylia, majeranek, melisa, mięta, lawenda, rozmaryn, oregano, tymianek, szałwia
- Wawrzynowate – cynamon, awokado, laur
- Winoroślowate – winogrona, rodzynki
- Wrzosowate – jagody, borówki
Produkty spożywcze odzwierzęce klasyfikuje się następująco:
- Mięczaki – małże, ostrygi, ślimaki, mątwy
- Skorupiaki – langusty, homary, krewetki, kraby
- Ryby – wszystkie gatunki ryb
- Drób – indyk, kura, kaczka, gęś, także dzikie oraz jaja
- Ssaki – mięso, mleko
Dieta rotacyjna – przykładowy jadłospis
Poniżej przykładowy jadłospis z odpowiednim doborem produktów, zgodny z zasadami diety eliminacyjnej. W każdym dniu obejmuje produkty z innej rodziny i klasy. Ale uwaga! Jadłospis diety rotacyjnej najlepiej układać indywidualnie. Należy z niego wyeliminować produkty ewidentnie uczulające, a zawrzeć w nim takie, które zmniejszają ryzyko dalszej alergizacji. Dlatego jadłospis korzystny dla jednego alergika może nie być odpowiedni dla innej osoby z alergiami pokarmowymi. Trzeba też go dobrać do konkretnej osoby pod względem kaloryczności i wartości odżywczych. Dlatego najlepiej zgłosić się do dietetyka po pomoc.
Dzień pierwszy diety rotacyjnej
Śniadanie: mleko z pszennym makaronem, gruszka, sok jabłkowy
II śniadanie: kanapka z pszennego chleba z pastą z grochu
Obiad: pieczona wołowina z gotowaną fasolką szparagową
Podwieczorek: brzoskwinia
Kolacja: kanapki z pszennego pieczywa z pieczoną wołowiną
Dzień 2. diety rotacyjnej
Śniadanie: gotowany kalafior z rodzynkami
II śniadanie: kiść winogron
Obiad: pieczony łosoś z surówką z kapusty i kaszą gryczaną
Przekąska: rodzynki
Kolacja: sałatka z jarmużu i rzodkiewki z dressingiem z oleju rzepakowego, sok winogronowy
Dzień 3. diety rotacyjnej
Śniadanie: smoothie z bananów, jagód, wody i miodu
II śniadanie: pieczony ziemniak z czosnkiem i szczypiorkiem
Obiad: pieczony kurczak z sałatką z sałaty, pomidorów i ziaren słonecznika
Przekąska: pomarańcza
Kolacja: jajecznica z pomidorami
Dzień 4. diety rotacyjnej
Śniadanie: gotowany ryż z pieczoną marchwią, sok porzeczkowy
II śniadanie: seler naciowy
Obiad: potrawka z jagnięciny z ryżem i surówką z selera
Przekąska: garść orzechów włoskich
Kolacja: pieczony burak z oliwą, awokado
Bardzo ważne jest, aby sięgać po produkty nieprzetworzone, najlepiej z ekologicznych upraw i hodowli.
fot. Dieta rotacyjna jadłospis/ Adobe Stock, Monkey Business
Opinie o diecie rotacyjnej
Dieta rotacyjna może niektórym osobom przynieść ulgę w objawach alergii. Pozwala jeść wiele różnych produktów, co zapobiega niedoborom żywieniowym. Na plus niewątpliwie zaliczyć trzeba to, że dieta promuje sięganie po zdrową, nieprzetworzoną żywność.
Dieta rotacyjna nie leczy alergii, lecz zmniejsza ryzyko wystąpienia objawów i nasilania się alergii, np. rozszerzania jej na kolejne produkty. Pomaga też ograniczyć objawy alergii.
Jednak układanie jadłospisu jest skomplikowane i wymaga albo znajomości klasyfikacji pokarmów do rodzin i klas, albo sumiennego sprawdzania, do jakiej grupy należy dany produkt spożywczy. A to dopiera połowa sukcesu, bo jeszcze trzeba tak skomponować jadłospis, aby był pełnowartościowy i dostarczał odpowiednią liczbę kalorii. To komplikuje sprawę i przynajmniej na początku wskazana jest pomoc doświadczonego dietetyka.
Jak pokazało jedno z badań, indywidualnie dopasowana dieta rotacyjna może skuteczniej pomóc osobom z IBS niż stosowanie diety FODMAP.
Źródło: Lucyna Ostrowska, Diana Wasiluk, Camille F.J. Lieners, Mirosława Gałecka, Anna bartnicka, Dag Tveiten „Igg Food Antibody Guided Elimination-Rotation Diet Was More Effective than FODMAP Diet and Control Diet in the Treatment of Women with Mixed IBS—Results from an Open Label Study”, J. Clin. Med. 2021, 10(19), 4317
Czytaj także:
Dieta antyhistaminowa – co jeść, czego unikać?
Dieta, która naprawdę łagodzi AZS
Komu szkodzi papryka?
